29 Σεπτεμβρίου 1944: Η σφαγή του Αιγάλεω – Ένα έγκλημα που παρέμεινε ατιμώρητο

Ημέρα μνήμης για το Αιγάλεω και για το Πανελλήνιο, αλλά και περισυλλογής είναι η σημερινή, καθώς 71 χρόνια πριν, στις 29 Σεπτεμβρίου 1944, 100 άοπλοι Αιγαλεώτες (για 150 μιλούν τα επίκαιρα της εποχής) καίγονται ζωντανοί ή εκτελούνται, από τον γερμανικό στρατό κατοχής και τους ντόπιους συνεργάτες τους, ενώ καταστρέφεται ολοσχερώς ο συνοικισμός του Αγίου Γεωργίου, δίπλα στην σημερινή Λεωφόρο Κηφισού.

Εντούτοις, οι δολοφόνοι και οι ντόπιοι εθελοντές συνεργοί τους (Τάγματα Ασφαλείας, Γερμανοτσολιάδες, κ.λπ), παρέμειναν μέχρις σήμερα ατιμώρητοι, όπως άλλωστε συνέβη στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων εκείνης της εποχής, αλλά και αντίστοιχων αργότερα (βλ. Eπταετία, Κύπρος, κ.ά).


Ο ΄Ορκος των Ταγμάτων Ασφαλείας – (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 30/4/1944)
«ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ εις τον Θεόν τον Άγιον τούτον όρκον ότι θα υπακούω απολύτως εις τας διαταγάς του ανώτατου αρχηγού του Γερμανικού Στρατού Αδόλφου Χίτλερ. Ανατεθησόμενός μοι υπηρεσίας και θα υπακούω άνευ όρων εις διαταγάς των ανωτέρων μου. Γνωρίζω καλώς δια μίαν αντίρρησιν εναντίον των υποχρεώσεων μου, τας οποίας δια του παρόντος αναλαμβάνω, θέλω τιμωρηθή παρά των Γερμανικών Στρατιωτικών Αρχών.»


Για την ιστορία

Ο γερμανικός στρατός, θορυβημένος από τις δραστηριότητες του ΕΛΑΣ και ενώ ετοιμάζεται να αποχωρήσει από την Ελλάδα (12 Οκτωβρίου 1944, η απελευθέρωση) αναζητάει εναγωνίως τρόπους, ώστε να εξασφαλισθεί η επικείμενη απομάκρυνση των τμημάτων του από την ελληνική πρωτεύουσα, μέσω της μοναδικής διόδου που υπήρχε, της Ιεράς Οδού, αλλά και προσχήματα για εκδικητικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις.

Η «αφορμή» τελικά δίνεται το πρωί της 29ης Σεπτεμβρίου, παρόλο που ο ΕΛΑΣ είχε αποφασίσει να μην προβεί σε ενέργειες που ενδεχομένως θα προκαλούσαν εχθρικά αντίποινα.

Σύμφωνα με μαρτυρίες κάποιων κατοίκων αλλά και μελών της αντίστασης, εκείνη την ημέρα σημειώθηκε μια ασήμαντη αψιμαχία μεταξύ Ελλήνων ανταρτών (που βρίσκονταν σε φυλάκιο του ΕΛΑΣ δίπλα στη γέφυρα του ποταμού Κηφισού στη διασταύρωση με την οδό Παλαιάς Καβάλας) και δύο Γερμανών μοτοσικλετιστών.

Την ίδια εκείνη ημέρα, ένα επίλεκτο γερμανικό τάγμα (των στρατιωτικών εγκαταστάσεων της περιοχής Μαρκόνι) διατάζεται να προχωρήσει σε εκκαθάριση της περιοχής.


Τα πρώτα τους θύματά είναι δυο νεαροί Έλληνες φοιτητές, γνώστες μάλιστα της γερμανικής γλώσσας, τους οποίους συναντούν στη συμβολή της οδού Μαρκόνι με την Ιερά Οδό. Έπειτα από ολιγόλεπτη συζήτηση του επικεφαλής με τους δυο νέους στη γερμανική γλώσσα, οι φοιτητές εκτελούνται επί τόπου. Σύμφωνα πάντως με μαρτυρία του 11χρονου τότε Ιωάννη Κουρούση, που διέμενε με την οικογένειά του στη συμβολή της Ιεράς Οδού με την οδό Μοσχονησίων, ένα άλλο γερμανικό τμήμα φθάνει στο Αιγάλεω και από την αντίθετη κατεύθυνση (του Χαϊδαρίου), μέσω της Ιεράς Οδού, κάτι που αποδεικνύει ότι είχε εκπονηθεί συγκεκριμένο σχέδιο εγκλωβισμού των κατοίκων της περιοχής.

Αρχικά οι Γερμανοί εκτελούν επί τόπου 31 άοπλους πολίτες και αμέτοχους στο προηγηθέν συμβάν, οι οποίοι είχαν την ατυχία να βρεθούν στο δρόμο τους.

Εν συνεχεία, αποκλείουν τον συνοικισμό του Αγίου Γεωργίου επιτρέποντας την αποχώρηση μόνο κάποιων γυναικόπαιδων. Εκεί, βάζουν φωτιά και καίνε ζωντανούς όλους τους άνδρες άνω των 15 ετών, τους οποίους προηγουμένως είχαν εγκλωβίσει στις κατοικίες τους (65 ανθρώπους), ενώ συνεχίζουν με εκτελέσεις κατοίκων της πόλης σε όλη την ευρύτερη περιοχή.


Στην συνοικία του Αγ. Γεωργίου, το επίλεκτο γερμανικό τάγμα και οι ντόπιοι συνεργάτες τους καίνε ζωντανούς όλους τους άνδρες άνω των 15 ετών, τους οποίους είχαν εγκλωβίσει στις κατοικίες τους.

Περίπου 105 οικίες πυρπολούνται και καταστρέφονται ολοσχερώς.

Η σφαγή τερματίζεται ή τουλάχιστον περιορίζεται όταν, όπως φημολογείται, ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδας Δαμασκηνός φθάνει εσπευσμένα στο Αιγάλεω και φέρεται να ικετεύει γονατιστός τον επικεφαλή Γερμανό διοικητή (κατά μια άλλη εκδοχή πάλι από τον ίδιο κάτοικο της περιοχής αναφέρεται ότι πράγματι έφτασε ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός όχι όμως ότι τον ικέτεψε γονατιστός αλλά ότι στάθηκε απέναντι του έβγαλε τον σταυρό του και τινάζοντας τα χέρια ψηλά στον ουρανό, κρατώντας τον σταυρό, απηύθυνε στον Γερμανό Αξιωματικό τη φράση «έλεος – έλεος, φτάνει πια») .

Ο Μανώλης Γλέζος στο δεύτερο τόμο του βιβλίου του για την Εθνική Αντίσταση 1940-45, κάνει λόγο για 65 νεκρούς, που είναι από ότι φαίνεται ο επίσημος αριθμός μόνο των καμένων, όχι όμως και των συνολικά εκτελεσθέντων Αιγαλεωτών (εκτός των 31 αρχικώς).


Την επομένη ημέρα (30-9-1944) και ενώ ο ΕΛΑΣ προχωρεί στην εγκατάσταση πολυβόλων για να αποτρέψει νέα ενδεχόμενη επιδρομή των Γερμανών και των ντόπιων εθνικιστών συνεργατών τους, 41 απανθρακωμένα πτώματα θάβονται δίπλα στον Άγιο Σπυρίδωνα, εν μέσω θρήνων και οδυρμών των φίλων και των συγγενών τους. Άλλοι νεκροί μεταφέρονται για ταφή στο Γ’ Νεκροταφείο και μερικοί ακόμη στον Άγιο Βασίλειο Περιστερίου.

Στον χώρο της θυσίας – επί της σημερινής Λεωφόρου Κηφισού στο ρεύμα προς Πειραιά – ο Δήμος Αιγάλεω έχει τοποθετήσει Μνημείο στο οποίο τελείται κάθε χρόνο επιμνημόσυνη δέηση. Μνημείο υπάρχει επίσης και εντός του χώρου του Γ΄ Νεκροταφείου Αθηνών.

Πηγές

• wikipedia

• «Ιστορία του ελληνικού έθνους» της Εκδοτικής Αθηνών

Πηγή http://inagreece.gr/

Συνοδική Επιτροπή επί των Αιρέσεων 2011 - 2015

ΣΚΟΠΟΙ

Οἱ σκοποί πού ἐξυπηρετεῖ ἡ Συνοδική Ἐπιτροπή ἐπί τῶν Αἱρέσεων εἶναι:


Ἡ μελέτη τοῦ σκηνικοῦ, τοῦ τρόπου δράσεως καί τῶν προπαγανδῶν τῶν δραστηριοποιουμένων αἱρετικῶν καί παραθρησκευτικῶν ὁμάδων καί ἀτόμων.
Ἡ ἔγκαιρος ἐνημέρωσις τῶν ὑπευθύνων ποιμένων τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ ἐπιμόρφωσις τῶν ἐκκλησιαστικῶν στελεχῶν ἐπί ζητημάτων ἀντιμετωπίσεως τῶν εἰρημένων προπαγανδῶν, δι’ ἐτησίων τακτικῶν συνελεύσεων τῶν ὑπευθύνων τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων καί ἀποστολῆς κατατοπιστικῶν ἐγκυκλίων ὑπομνημάτων.
Ἡ ὀργάνωσις καί ὁ συντονισμός τῆς ὁμολογιακῆς καί αντιρρητικῆς διακονίας τῆς Ἐκκλησίας ἐν συνεργασίᾳ μετά τῶν ὁμοειδῶν φορέων τῶν ὁμοδόξων Ἐκκλησιῶν.
Ἡ ὑποχρεωτική ἄμεσος ἐσωτερική ἐνημέρωσις τῶν Γραφείων τῶν Σ.Ε., ὑπό τήν ἀμοιβαίαν εὐθύνην τῶν Γραμματέων αὐτῶν, πρός ἀξιοποίησιν –ὅπου δεῖ– τῶν πορισμάτων, τῆς ὅλης λειτουργίας καί τῶν διοργανώσεων τῆς Σ.Ε. ἐπί τῶν Αἱρέσεων, διά τά ἐπί μέρους ποιμαντικά προγράμματα τῶν λοιπῶν Σ.Ε.
Ἡ συνεργασία μετά φορέων ἰδιωτικῆς πρωτοβουλίας, ἀσχολουμένων μέ τό αὐτό ἀντικείμενον.
Ἡ παρακολούθησις τῆς αἱρετικῆς καί ἀντιαιρετικῆς βιβλιογραφίας καί ἡ διοργάνωσις βιβλιοθήκης καί ἀρχείου.
Ἡ ποιμαντική ἀντιμετώπισις περιπτώσεων θυμάτων ἤ τῶν οἰκογενειῶν αὐτῶν.
Ἡ νομική ἐπεξεργασία κειμένων καί ἡ ἀντιμετώπισις περιπτώσεων, ἐν συνεργασίᾳ μετά τῆς Νομικῆς Ὑπηρεσίας τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ ἔκδοσις ἐνημερωτικῶν φυλλαδίων, κατά τό δυνατόν ἐκλαϊκευμένων, πρός πλήρη, σαφή, ἀντικειμενικήν καί τεκμηριωμένην κατατόπισιν τῶν ἐφημερίων, τῶν κατηχητῶν, τοῦ λαοῦ ἐπί τῶν ὀλεθρίων ἀποτελεσμάτων τῆς προπαγανδιστικῆς καί ὑπούλου δράσεως τῶν ἐν λόγῳ ὁμάδων, κυρίως δέ πρός σαφή ὁριοθέτησιν καί ἐμπέδωσιν τῆς Ὀρθοδόξου χριστιανικῆς πίστεως καί ζωῆς ἔναντι τῶν τοιούτων διδασκαλιῶν.
Ἡ διερεύνησις τοῦ ἐνδεχομένου προβολῆς τῶν ἀντιρρητικῶν θέσεων τῆς Ἐκκλησίας διά τῶν ἠλεκτρονικῶν μέσων πληροφορήσεως ἐν Ἑλλάδι καί ἐκτός αὐτῆς.
Ἡ διοργάνωσις πανελληνίων και διορθοδόξων Συνεδρίων.
Ἡ συνεργασία καί ἐνημέρωσις τῶν κρατικῶν Ἀρχῶν ἐπί τῆς δράσεως τῶν αἱρέσεων, παραθρησκειῶν καί ἄλλων κινημάτων προσβαλλόντων τά ἀνθρώπινα δικαιώματα.
Ἡ παρακολούθησις τῆς ἑλληνικῆς καί διεθνοῦς νομολογίας ἐπί τῶν αἱρέσεων καί παραθρησκειῶν.

(Ἀπόσπασμα Κανονισμοῦ τῆς Ἱ. Συνόδου 160/2004 Π.Δ. 140 ΦΕΚ Α΄ 100/20.11.2004)
http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/heresies/skopoi.html

Μέγας Φώτιος. Ἐπιστολὴ πρὸς Βούλγαρον Ἡγεμόνα - Σλαύβοι - Κύριλλος -Μεθόδιος- ιστορική διαδρομή

Εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση καὶ σημειώσεις: Παν. Κ. Χρήστου.
Περιοδικό Ἐποπτεία, Φεβρουάριος 1992, Ἀθήνα.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ



ΣΕ ΜΙΑ ΑΚΡΩΣ ΑΝΗΣΥΧΗ ἐποχὴ στὴν ἱστορία τοῦ Βυζαντίου, κατὰ τὴν ὁποία ἡ πληθωρικότης τῆς πολιτείας καὶ τῆς κοινωνίας ἀναζητοῦσε διέξοδο πρὸς ὅλες τὶς κατευθύνσεις, ἡ προσωπικότης τοῦ Φωτίου ἐδέσποσε μὲ τὴν σοφία, τὴν μετριοπάθεια καὶ τὸ μεγαλεῖο της. Τέκνο ἐπίσημης οἰκογενείας, συγγενὴς αὐτοκρατόρων καὶ μικρανεψιὸς τοῦ πατριάρχη Ταρασίου, ἀκολούθησε σπουδὲς ποὺ τοῦ ἐξασφάλισαν τὰ μορφωτικὰ ἐφόδια γιὰ μιὰ πολυμερῆ δραστηριότητα ἐπὶ πενήντα ὁλόκληρα χρόνια.

Ἐρευνώντας τὸν βίο του εἶναι σὰν νὰ παρατηροῦμε ἕνα ἀνοικτὸ παράθυρο στὸν χῶρο τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας• βλέπομε ἀπ' αὐτὸ τοὺς ἐπικοὺς ἀγῶνες τοῦ κράτους γιὰ τὴν διατήρησι τῆς ἀσφαλείας καὶ τὴν κατοχύρωσι τῶν πολιτιστικῶν ἀγαθῶν τῆς κοινωνίας, τὴν δύσκολη προσπάθεια τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὴν συντήρησι τῆς ἀνεξαρτησίας της, τὴν μεγαλειώδη ἐξόρμησί της γιὰ τὸν φωτισμὸ τῶν βαρβάρων τοῦ βορρᾶ, τὸν ἐπίμονο μόχθο τῶν λογίων γιὰ τὴν ἀνάπτυξι τῶν πνευματικῶν ἀγαθῶν, τὸν καθημερινὸ βίο τῶν ἀνθρώπων τοῦ Βυζαντίου, μὲ τὶς ἀρετές, ἀλλὰ καὶ μὲ τὶς μικρότητές των• καὶ κυρίως ἐξοικειωνόμαστε μ' ἕνα σπάνιο ἄνθρωπο, ποὺ ὑπῆρξε ὁ τυπικώτερος ἐκπρόσωπος τοῦ Βυζαντίου τὴν ἐποχὴ τῆς μεγάλης του δόξας, διότι συγκέντρωνε στὸ πρόσωπό του τὰ στοιχεῖα ἐκεῖνα ποὺ ἀποτελοῦν τὰ θεμέλια τοῦ βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ, τὴν ἑλληνικὴ παιδεία καὶ τὴν Χριστιανικὴ ὀρθοδοξία, ἀλλὰ καὶ προωθοῦσε τὴν προβολὴ τοῦ βυζαντινοῦ μεγαλείου στὸν κόσμο.

Τὸ Βυζάντιο, ἐδῶ καὶ διακόσια χρόνια, εὐρισκόταν σὲ κατάστασι συμπτύξεως, ποὺ ὠφειλόταν σὲ τρεῖς λόγους. Πρῶτα στὶς ἀδιάκοπες ἐκθέσεις βαρβάρων λαῶν, ἰδίως ἀπὸ τὸν νότο καὶ τὸν βορρᾶ, ποὺ ἀποτελοῦσαν αἰτίες συνεχοῦς αἱμορραγίας. Δεύτερο, στὴ μόνιμη ἀποφυγὴ τοῦ Βυζαντίου νὰ κατακτήση ξένα ἐδάφη, προερχόμενη ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία του νὰ μὴν εἶναι μόνο διατηρητὴς τῆς πατρογονικῆς πολιτιστικῆς καὶ θρησκευτικῆς κληρονομιᾶς, ἀλλὰ καὶ εἰρηνικὸς μεταδότης πρὸς τὰ ἔξω• καὶ κυρίως ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία του νὰ τηρῆ τὴν χριστιανικὴ ἐντολὴ περὶ τῆς εἰρήνης. Καὶ τρίτο, στὴν ἑκατονταετῆ ἐσωτερικὴ ἔριδα Ἐκκλησίας καὶ πολιτείας γύρω ἀπὸ τὸ θέμα τῶν εἰκόνων.

Τὴν κατάστασι αὐτὴ ἐκμεταλλεύθηκαν, ὅπως εἶναι εὔλογο, οἱ ξένοι λαοί, κυρίως οἱ βαρβαρικοί. Οἱ Ἄραβες σ' ἕνα αἰφνιδιαστικὸ ξύπνημα, ἔπειτα ἀπὸ μακροχρόνιο περιορισμό τους στὰ περιθώρια τῆς ἱστορίας, κατώρθωσαν νὰ ἐξορμήσουν ἀποτελεσματικὰ καὶ νὰ στερήσουν τὸ Βυζάντιο ἀπὸ μερικὲς πλουσιώτατες ἐπαρχίες του, ὅπως εἶναι ἡ Αἴγυπτος, ἡ Συρία, ἡ Παλαστίνη, ἡ Μεσοποταμία. Οἱ Σλάβοι, ποὺ εἶχαν ξεκινήσει λίγο ἐνωρίτερα, ἔπειτα ἀπὸ μακρὰ καὶ ἀδιάκοπη διείσδυσι ἐπέτυχαν νὰ ἐγκατασταθοῦν σὲ πολλὲς ἐπαρχίες τῆς Β. Θράκης καὶ τῆς Ἰλλυρίας, ἀλλὰ καὶ νὰ προχωρήσουν νοτιώτερα.

Ἡ χριστιανωσύνη εὑρέθηκε ἐπίσης κι' αὐτὴ κάτω ἀπὸ συνεχῆ πίεσι κατὰ τὴν ἴδια ἐποχή. Ἐνῶ ἀπὸ τὸν καιρὸ τῆς καταπαύσεως τῶν διωγμῶν ἕως τὴν ἐμφάνιση τῶν παραπάνω μνημονευομένων λαῶν, εἶχε ἐπιτύχει νὰ ἐπεκτείνη τὴν ἐπιρροή της ἀπὸ τὸν δακτύλιο τῆς Μεσογείου, τὸν ὁποῖο ἤλεγχε ἀπὸ τὴν ἀρχή, ἕως τὸ κέντρο τῆς Ἀφρικῆς καὶ ἕ δώρας καὶ τοῦ πρωθυπουργοῦ τῆς Θεοκτίστου πρῶτα, τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Γ' καὶ τοῦ πρωθυπουργοῦ τοῦ Βάρδα ἔπειτα, καὶ μὲ τὴν καθοδηγητικὴ συνεργασία τοῦ Φωτίου καὶ στὶς δύο περιπτώσεις, ὁ βυζαντινὸς ἑλληνισμός, ἀφοῦ εἰσῆλθε στὸ στάδιο μιᾶς πνευματικῆς ἀνθίσεως, ἀνασυντάσσεται ἐσωτερικῶς καὶ ἀναδιοργανώνεται στρατιωτικῶς. Θὰ μπορούσαμε νὰ εἰποῦμε ὅτι ἡ κύρια δύναμις ποὺ ἐκινοῦσε ὅλη αὐτὴ τὴν ἀνοδικὴ πορεία ἦταν ἀκριβῶς αὐτὴ ἡ πνευματικὴ ἀναγέννησις, ποὺ συνδυάσθηκε μὲ τὴν ἐπαναλειτουργία ίου Κωνσ φορετικὴ ἀπὸ τὶς ἄλλες βαρβαρικὲς ἐπιθέσεις• διότι καταλαμβάνοντας τὴν μέση Ἀνατολὴ καὶ τὴ βόρειο Ἀφρικὴ ἄλλαξε τὰ σύνορα τῆς οἰκουμένης.(1) Κι ἐπὶ πλέον κατέστρεψε ὅλες σχεδὸν τὶς δομὲς τῆς χριστιανικῆς Ἐκκλησίας, ὅπου διὰ πυρὸς καὶ σιδήρου ἔστησε τὴν ἐξουσία του. Ὁ ἰσλαμισμός, μαζὶ μὲ τὸν μαρξισμὸ κατὰ τὰ νεώτερα χρόνια, ὑπῆρξαν οἱ δυὸ μοιραῖες γιὰ τὸν Χριστιανισμό, ἰδίως τὸν ὀρθόδοξο, θρησκεῖες• ὁ δεύτερος προσωρινά, ὅπως ἀποδείχθηκε, ὁ πρῶτος μόνιμα.

Ἕνα ἀπὸ τὰ μνημειακὰ κείμενα τοῦ Φ αραινέσεις πρὸς Ἄρχοντα ποὺ ἀπευθύνθηκαν πρὸς τὸν Χαγᾶνο τῶν Βουλγάρων Βόριδα, μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς βαπτίσεώς του τὸ 864 μ.Χ., ὁπότε ἐπῆρε τὸν τίτλο τοῦ Βασιλέως καὶ ὀνομάσθηκε Μιχαήλ, κατὰ τὸ ὄνομα τοῦ βυζαντινοῦ αὐτοκράτορας τῆς ἐποχῆς καὶ τοῦ ἀνέπτυσσαν τὰ καθήκοντα τοῦ βασιλέως ἀπέναντι στὸν Θεὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία του, ἀπέναντι στὸν λαό του καὶ ἀπέναντι στὸν ἑαυτό του• περιγράφει δηλαδὴ τὸ ἰδεῶδες πρότυπο τοῦ χριστιανοῦ ἡγεμόνος. Ἀργότερα ὁ Φώτιος ἐπρόκειτο νὰ γράψη ἕνα παρόμοιο κείμενο, ποὺ μὲ τὸν τίτλο Παραινέσεις ἀπευθυνόταν πρὸς τὸν διάδοχο τοῦ βυζαντινοῦ θρόνου Λέοντα καὶ ἐκδόθηκε μὲ τὸ ὄνομα τοῦ αὐτοκράτορος Βασιλείου Α'.

Τὸ παραινετικὸ δοκίμιο πρὸς τὸν Βόριδα συνδέεται μὲ τὶς μεγαλύτερες στιγμὲς τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας καὶ αὐτοῦ τοῦ ἲδιου τοῦ Φωτίου. Ὁ Φώτιος, ποὺ ἔπειτα ἀπὸ μιὰ λαμπρή, νεανικὴ θὰ ἐλέγαμε, πολιτικὴ καὶ καθηγητικὴ σταδιοδρομία, ἀνέλαβε ὑπὸ ἀσφυκτικὴ πίεσι τὸν πατριαρχικὸ θρόνο, τὰ Χριστούγεννα τοῦ 858, ἀντιλήφθηκε ἐγκαίρως τὸν ρόλο ποὺ ἔπρεπε καὶ μποροῦσαν νὰ παίξουν τὰ σλαβικὰ ἔθνη στὰ πράγματα τῆς οἰκουμένης. Καὶ ἔβλεπε ὅτι αὐτὰ τὰ ἔθνη, ἔχοντας ἔλθει σὲ ἐπαφὴ μὲ τοὺς Ἕλληνες ἀπὸ πολὺν καιρό, ἦσαν πλέον ὥριμα νὰ κερδηθοῦν καὶ νὰ εἰσέλθουν στὴν χορία τῶν χριστιανικῶν λαῶν καὶ συγχρόνως στὸν κύκλο τῆς πολιτισμένης ἀνθρωπότητος.

Γιὰ τὴν ἀσφαλῆ θεμελίωσι κάθε προσπάθειας πρὸς αὐτὴν τὴν κατεύθυνσι ἔπρεπε νὰ προηγηθῆ μιὰ προσεκτικὴ μελέτη τῶν θεσμῶν τῶν σλαβικῶν λαῶν, λογοτεχνικὴ διαμόρφωσις τῆς σλαβικῆς γλώσσας καὶ μετάφρασις τῶν ἀπαραιτήτων βιβλίων σ' αὐτήν. Στὸν Βίο τοῦ Μεθοδίου(2) ἀναφέρεται ὅτι ὁ αὐτοκράτωρ παρέδωσε στὸν Μεθόδιο τὴν διοίκησι μιᾶς Σκλαβηνίας «γιὰ νὰ ἐκμάθη τὰ σλαβικὰ ἤθη καὶ νὰ ἐθισθῆ σ' αὐτὰ βαθμιαίως». Ἐχρειαζόταν ὅμως κάτι περισσότερο, καὶ αὐτὸ προσφέρθηκε μὲ τὴν ὀργάνωσι ἑνὸς εἰδικοῦ κέντρου σλαβικῶν μελετῶν, ὅπως θὰ ἐλέγαμε σήμερα, ὅπου ἐκπαιδεύονταν ἐκπολιτισταὶ καὶ ἱεραπόστολοι.(3) Τὸ κέντρο αὐτὸ ἥδρευε στὸ ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ προϊστάμενός του ὡρίσθηκε ὁ Κωνσταντῖνος ὁ Φιλόσοφος, ποὺ ἐπρόκειτο ἀργότερα νὰ μετονομασθῆ σὲ Κύριλλο, ἕνας πολύγλωσσος καὶ δραστήριος λόγιος, ποὺ ἀπὸ τότε ἀνελάμβανε τὴν διεύθυνσι τοῦ ἔργου τῆς ἱεραποστολῆς.

Ἕνα ἀπὸ τὰ ὅπλα αὐτῆς τῆς ἱεραποστολῆς, ποὺ ἦταν συγχρόνως θρησκευτικὴ καὶ πολιτιστική, ἦταν ἡ χρῆσις τῶν ἐντοπίων γλωσσῶν στὴν λατρεία καὶ τὴν παιδεία. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἔτσι οἱ Σλαβικοὶ λαοὶ διατηροῦσαν μὲν τὴν ἐθνικὴ καὶ γλωσσική τους αὐτοτέλεια, ἀλλὰ ἐστεροῦνταν τῆς εὐκαιρίας νὰ γίνουν ἄμεσοι μέτοχοι τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς παιδείας, πρᾶγμα ποὺ τοὺς ἐστοίχισε πολλοὺς αἰῶνες ἀγνοίας. Ἀλλ' αὐτὴ ἡ στέρησις, ποὺ διαπιστώθηκε ἐκ τῶν ὑστέρων, δὲν ἦταν φυσικὰ στὰ σχέδια τοῦ Φωτίου• ἀπετέλεσε μιὰ παρενέργεια τῆς γλωσσικῆς αὐτονομίας.

Στὴ Δύσι ἀντιθέτως δὲν ἀναγνωριζόταν ἀπὸ τὴ Ρώμη δικαιώματα στὶς ἐντόπιες γλῶσσες, κι αὐτὸ ἔγινε ἀδιαμαρτυρήτως δεκτὸ ἀπὸ τοὺς ἡγεμόνες τῶν λαῶν. Μόνο τρεῖς γλῶσσες ἦταν δεκτὲς στὴν Ἐκκλησία, ἑβραϊκή, ἑλληνική, λατινική, κι ἀπὸ αὐτὲς μόνο οἱ δύο τελευταῖες ἦσαν ἐν ἐνεργεία. Γι' αὐτὸ ὁ Κύριλλος καὶ ὁ Μεθόδιος ὀνόμασαν τοὺς δυτικοὺς κατηγόρους των γιὰ τὸ θέμα τῆς χρήσεως τῆς σλαβικῆς γλώσσας στὴν Ἐκκλησία τριγλωσσίτες καὶ Πιλατικούς, διότι ἐδέχονταν μόνο τὶς τρεῖς παραπάνω γλῶσσες ποὺ εἶχε χρησιμοποιήσει ὁ Πιλάτος στὴν ἐπιγραφὴ τοῦ Σταυροῦ. Καὶ τοὺς ἐπέκριναν αὐτοὺς τοὺς τριγλωσσίτες ὡς αἱρετικούς.(4)

Στὴ Δύσι τὸ ἰδεῶδες τῆς ἀπόλυτης συγκεντρώσεως καὶ ἑνότητος, κληρονομημένο ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ρώμη, ἀπαιτοῦσε νὰ ὀργανώνονται στὶς ἐκχριστιανιζόμενες περιοχὲς μονάδες τῆς μίας καὶ ἀδιάσπαστης Ἐκκλησίας, μὲ γλῶσσα τὴ λατινικὴ καὶ κατὰ τὴν ὑπ' ὄψι περίοδο, ὑπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ γερμανικοῦ Κράτους. Στὴν βυζαντινὴ Ἀνατολὴ τὸ ἰδεῶδες τῆς ὁμόσπονδης συνδέσεως, κληρονομημένο ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ καὶ τὴ χριστιανικὴ ἀρχαιότητα, συντελοῦσε ὥστε στὶς ἐκχριστιανιζόμενες περιοχὲς νὰ ὀργανώνονται αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες μὲ ὄργανο τὴν ἐπιτόπια γλῶσσα καὶ ὑπὸ τὴν πολιτικὴ ἐξουσία τῶν ἐπιτόπιων ἀνεξαρτήτων κρατῶν.

Πράγματι, τὸ Βυζάντιο ἦταν μιὰ κοινοπολιτεία, ἀποτελούμενη ἀπὸ δύο ὁμόκεντρους κύκλους• τὸ καθ' αὐτὸ Βυζαντινὸ κράτος, ποὺ μαζὶ μὲ τὸν ἑλληνικὸ λαὸ ἐστέγαζε καὶ πλῆθος ἄλλων ἐθνοτήτων, καὶ τὰ δορυφόρα κράτη ποὺ εὑρίσκονταν στὰ ἀκραῖα σημεῖα καὶ ἦταν συνδεδεμένα μαζί του. Κατὰ καιροὺς ἀποτελέσθηκαν τέτοια κράτη ἀπὸ τοὺς Ναβαταίους, τοὺς Ἀρμενίους καὶ τοὺς Γεωργιανούς• ἀπὸ τοὺς Ὀστρογότθους, τοὺς Βησιγότθους καὶ τοὺς Λογγοβάρδους• ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους, τοὺς Σέρβους καὶ τοὺς Ρώσους.

Πολὺ συχνὰ παρετηρεῖτο τέτοια μεταβολὴ στὸν χῶρο του, ὥστε θὰ περίμενε κανεὶς κάποια ριζικὴ ἀνατροπὴ τῶν πραγμάτων. Τμήματα τῆς αὐτοκρατορίας ἀποσπῶνταν, γιὰ νὰ σχηματίσουν δορυφόρες ἡγεμονίες καὶ ἀργότερα ἐπανέρχονταν στὰ σύνορά της. Καὶ οἱ Ἕλληνες, ποὺ ἀποτελοῦσαν τὸν ἡγεμονικὸ νοῦ τῆς αὐτοκρατορίας, συνέβαινε κατὰ καιροὺς νὰ περιέρχονται στὴν κυριαρχία δορυφόρων κρατῶν. Ἀλλὰ παρέμεναν πάντοτε ἡ ψυχὴ τοῦ Βυζαντίου. Ἔστω καὶ ἂν δὲν ὠνομάζονταν τώρα Ἕλληνες, ἀφοῦ τὸ ὄνομα αὐτὸ εἶχε πάρει ἀπὸ καιρὸ θρησκευτικὴ σημασία κι ἐδήλωνε τοὺς τόσο ἀπεχθεῖς γιὰ τοὺς Χριστιανοὺς εἰδωλολάτρες• ἔστω καὶ ἂν ὀνομάζονταν τώρα ὡς πολίτες μὲν τοῦ κράτους Ρωμαῖοι, ὡς ἔθνος δὲ Γραικοί.

Ἡ πολιτική του Φωτίου ἀγκάλιασε ὅλους τους Σλαβικοὺς λαούς• καὶ πρώτους τους Ρώσους. Τὸν Ἰούνιο τοῦ 860 ρωσικὰ στίφη ἐνήργησαν μιὰ ἀπίθανης ἀγριότητας εἰσβολὴ στὴν Κωνσταντινούπολη, μὲ μονόξυλα. Ὁ Φώτιος σὲ σχετικὴ ὁμιλία του τὴν χαρακτηρίζει παράλογη καὶ ἀπάνθρωπη. Εὐτυχῶς ἀποκρούσθηκε τόσο ἀνέλπιστα ὅσο ἀπροσδόκητα εἶχε ἐκδηλωθεῖ.

Οἱ Ρῶσοι ἦσαν ἕνα σλαβικὸ ἔθνος, ὑποταγμένο τότε σὲ μιὰ μικρὴ πολεμοχαρῆ σκανδιναβικὴ φυλή, τοὺς Βαράγγους, ποὺ εἶχαν κατέβει ἀπὸ τὴ λίμνη Λάδογα. Ἂν καὶ οἱ Σλάβοι αὐτοὶ ἦσαν ὑπόδουλοι στοὺς Βαράγγους, ἡ γλῶσσα τους ἐπικράτησε καὶ τελικὰ οἱ Βάραγγοι, ποὺ ὀνομάζονταν ἐπίσης Ρώς, ἀφωμοιώθηκαν μὲ αὐτούς, ἀλλὰ τοὺς ἔδωσαν τὸ ὄνομά τους• Ρώς, Ρῶσοι.

Κατεῖχαν τότε τὸν χῶρο ἀνάμεσα στοὺς μεγάλους ποταμοὺς Δνείπερο καὶ Δόν. Κατὰ τὴν ἐπίθεσί τους στὴν πρωτεύουσα τῆς ἑλληνικῆς αὐτοκρατορίας, τὴν πολυθρύλητη γι' αὐτοὺς Τσάργραδ, εἶδαν ὅλη τὴν λάμψι της καὶ κατὰ τὴν ἀπόκρουσί τους ἔλαβαν πεῖρα ὅλης τῆς δυνάμεώς της.

Ἀντιλήφθηκαν ὅτι ἦταν προτιμότερο νὰ ἔχουν τὴ φιλία παρὰ τὴν ἔχθρα τῶν Ἑλλήνων. Καὶ τὸ Βυζάντιο τοὺς διευκόλυνε σ' αὐτό. Θὰ ἦταν βέβαια γι' αὐτὸ πολὺ χρήσιμο νὰ σταλῆ μιὰ ἀντιπροσωπία ἱκανὴ νὰ θέση τὶς βάσεις γιὰ τὴν ἐκχριστιάνισι τῶν Σλάβων τοῦ Βορρᾶ. Ἔπρεπε ὅμως νὰ ἐνεργήση προσεκτικὰ καὶ ἀνιχνευτικά, διότι ἦταν ἡ πρώτη φορὰ ποὺ θὰ ἐρχόταν σ' ἐπαφὴ μὲ αὐτὸν τὸν λαό. Γι' αὐτὸ συνδύασε τὸ ἐγχείρημα τοῦτο μὲ τὴν ἀποστολὴ πρὸς τοὺς Χαζάρους, ποὺ εὑρίσκονταν ἀνατολικὰ τῶν Ρώσων καὶ θὰ μποροῦσαν νὰ δράσουν ἀνταγωνιστικῶς πρὸς ἐκείνους. Οἱ Χάζαροι ἄλλωστε τὴν εἶχαν προκαλέσει.

Ὁ αὐτοκράτωρ, Μιχαὴλ καὶ ὁ Φώτιος λοιπὸν ἀποφάσισαν νὰ συγκροτήσουν ἀποστολὴ μὲ σκοπὸ νὰ ἔλθουν σὲ ἐνημερωτικὴ ἐπαφὴ μὲ αὐτοὺς τοὺς λαούς. Δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ εὕρουν καταλληλότερα πρόσωπα γι' αὐτὴν τὴν ἀποστολὴ ἀπὸ τοὺς δύο Θεσσαλονικεῖς ἀδελφοὺς Κύριλλο καὶ Μεθόδιο. Ἂν καὶ ἡ ἀποστολὴ στὴ Νότια Ρωσία ἦταν ἁπλῶς προπαρασκευαστική, εἶχε ἀξιόλογα ἀποτελέσματα. Βέβαια οἱ ἀντιπρόσωποι δὲν προχώρησαν σὲ βάθος πρὸς τὴν καθ' αὐτὸ χώρα τῶν Ρώσων, ἀλλὰ ἦλθαν σὲ ἐπαφὴ μὲ αὐτοὺς στὴν Κριμαία καὶ βορειότερα. Ἡ κατοπινὴ ἐξέλιξι τῶν πραγμάτων φανερώνει ὅτι ἀπὸ τότε οἱ Ρῶσοι ἐπέτρεπαν ἐλεύθερα τὴν εἴσοδο τῶν ἱεραποστόλων στὴ χώρα τους κι ἐδέχθηκαν ἐπίσκοπο. Ἔτσι ἐτέθηκαν οἱ βάσεις γιὰ τὴν κατὰ τὸν ἑπόμενο αἰώνα ὁλοκληρωτικὴ ἐχριστιάνισι τῆς χώρας των, ποὺ ἐπίσημα τοποθετεῖται στὸ 988.

Τὴν ἲδια ἐποχὴ ἀνάμεσα στοὺς δυτικοὺς Σλάβους ἐργάζονταν Ἰταλοί, Ἕλληνες καὶ Γερμανοὶ ἱεραπόστολοι.(5) Οἱ Γερμανοὶ ποὺ ἦσαν τότε πολὺ ἰσχυροὶ προωθοῦσαν τὴν ἐπιρροὴ τους πρὸς τὰ ἀνατολικὰ καὶ εἰσήγαγαν τὴν λατινικὴ γλῶσσα στὴ λατρεία. Ἡ ἐπιβολὴ ὅμως μιᾶς ξένης καὶ νεκρῆς γλώσσας στὴ λατρεία καὶ ἡ ἀκολουθοῦσα ξένη ἐπιρροὴ στὸ δημόσιο βίο ἀνησύχησε τὸν βασιλέα τῆς Μοραβίας Ρατισλάβο, ὁ ὁποῖος τὸ 862 ἐζήτησε μὲ πρεσβεία ἀπὸ τὸ Βυζάντιο προστασία καὶ πνευματικὴ βοήθεια. Καὶ τὸ Βυζάντιο ἀπέστειλε ὁμάδα διαφωτιστῶν καὶ ἱεραποστόλων ὑπὸ τὴν ἡγεσία τῶν ἀδελφῶν Κυρίλλου καὶ Μεθοδίου, οἱ ὁποῖοι γιὰ τὸ ἔργο ποὺ ἐπετέλεσαν ἐκεῖ ὠνομάσθηκαν ἀπὸ τὸν σημερινὸ πάπα τῆς Ρώμης «ἅγιοι τῆς Εὐρώπης». Τὸ ἔργο τους ἀνάμεσα στοὺς Μοραβούς, ἀλλὰ καὶ στοὺς ἄλλους σλαβικοὺς λαούς, τοὺς Σλοβένους, τοὺς Κροάτες, τοὺς Σέρβους, τοὺς Πολωνούς, ἄλλαξε ἔστω καὶ προσωρινὰ τὴν ὄψι τῆς Κεντρικῆς Εὐρώπης. Ἐκεῖ γιὰ πρώτη φορὰ χρησιμοποιήθηκε στὴν χριστιανικὴ λατρεία ἡ σλαβονικὴ γλῶσσα, ὅπως εἶχε διαμορφωθῆ στὴν Κωνσταντινούπολι. Οἱ μετέπειτα ἱστορικὲς ἐξελίξεις ἀλλοίωσαν βέβαια τὸν χαρακτήρα τῆς μοραβικῆς καὶ τῆς σλοβενικῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ εἶναι μέγα τὸ κατόρθωμα τοῦ Φωτίου, ὅτι εὑρῆκε τὸν τρόπο γιὰ νὰ ἐπιτευχθῆ ἡ πλήρης ἐκχριστιάνισις τῶν Σλαβικῶν λαῶν τῆς Κεντρικῆς Εὐρώπης.

Ἡ ἄνοδος στὸν βουλγαρικὸ θρόνο τοῦ Βόριδος, κατὰ τὰ μέσα τοῦ ἑνάτου αἰῶνος, ἐσήμανε τὴν προβολὴ τῆς Χώρας αὐτῆς στὴν παγκόσμια ἱστορία. Ὁ Βόρις εἶχε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ συνείδησι τῆς ἀνερχόμενης δυνάμεως τοῦ ἔθνους καὶ τῶν προσωπικῶν του ἱκανοτήτων• γι' αὐτὸ καὶ ἔδωσε ἰδιαίτερη βαρύτητα στὸ γεγονὸς τῆς ἀναρρήσεώς του, ἀναγγέλοντάς τὴν μὲ πρεσβεία στὸν αὐτοκράτορα Μιχαὴλ Γ' καὶ στὸν βασιλέα τῶν Φράγκων Λουδοβῖκο τὸν Γερμανικό. Αὐτὴν τὴν ἐνέργεια, ποὺ ἐμαρτυροῦσε τὴν ἐπιθυμία τοῦ βουλγάρου ἡγεμόνα νὰ εἰσέλθη στὴν ὁμάδα τῶν πολιτισμένων ἀρχόντων, ἀκολούθησε ἡ ἄδεια ἐλεύθερης ἀσκήσεως ἱεραποστολῆς, στὴν ὁποία ἐπιδόθηκαν γιὰ δικό τους λογαριασμὸ Ἕλληνες, Φράγκοι καὶ Ἰταλοί, ὅπως καὶ στὴν Μοράβια πρωτύτερα: Πολλοὶ λόγοι συνετέλεσαν, ὥστε ἡ προτίμησις τοῦ Βόριδος νὰ στραφῆ πρὸς τοὺς Βυζαντινούς• οἱ πρόσφατες ἐπιτυχίες τῶν τελευταίων κατὰ τῶν Ἀράβων, ἡ λάμψις τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τῆς μεγαλύτερης καὶ πλουσιώτερης τότε πρωτεύουσας στὸν κόσμο, ἡ ἱκανότης τῶν ἀπεσταλμένων τοῦ Φωτίου, ὁ θαυμασμὸς πρὸς τὴν προσωπικότητα αὐτοῦ τοῦ ἴδιου τοῦ Φωτίου.

Ὁ Βόρις ἔπειτα ἀπὸ κατάλληλη διαφώτιση ἦταν ἕτοιμος νὰ ἀσπασθῆ τὴν χριστιανικὴ πίστι. Παρὰ τὴν ἀντίθεσι πολλῶν βογιάρων στὴν ἀλλαγή, τὴν ἐπέβαλε ὁριστικά, ἐνισχυόμενος στὸ ἔργο του καὶ ἀπὸ πλῆθος νέων ἱεραποστόλων, ποὺ διωγμένοι ἀπὸ τὴν Κεντρικὴ Εὐρώπη διοχετεύονταν ἀπὸ τὸν Φώτιο στὴν Βουλγαρία. Ὁ Βούλγαρος ἡγεμὼν ἔστειλε τὸν δεύτερο υἱὸ τοῦ Συμεὼν στὴν Κωνσταντινούπολη γιὰ νὰ ἐκπαιδευθῆ στὰ γράμματα καὶ τὴν θεολογία, καὶ νὰ ἀσκηθῆ στὸ μοναχικὸ βίο. Τὸν προώριζε προφανῶς γιὰ τὸν ἀρχιεπισκοπικὸ θρόνο τῆς Βουλγαρίας, ἔτσι ὥστε πολιτικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ ἐξουσία τῆς χώρας του νὰ εὑρίσκεται στὰ χέρια τῆς ἴδιας οἰκογενείας. Ἀκολούθως περιεβλήθηκε καὶ ὁ ἴδιος τὸ μοναχικὸ ἔνδυμα• κι ἔτσι αὐτὸς ποὺ ἄρχισε τὸ στάδιό του ὡς βασιλεὺς ἐπέθανε ὡς ταπεινὸς μοναχός, ἐνῶ ὁ υἱὸς του Συμεὼν ποὺ ἄρχισε τὸ στάδιό του ὡς μοναχὸς ἐγκατέλειψε ἔπειτα τὸν θρησκευτικὸ βίο κι ἔγινε βασιλεύς, ὄχι φιλικὸς πρὸς τὸ Βυζάντιο βέβαια, ἂν καὶ πάντως μέσα στὰ πλαίσια τῆς κοινοπολιτείας.

Ὅπως ἀναφέρθηκε πρωτύτερα, ὁ Βόρις κατὰ τὴν βάπτισί του ἐπῆρε τὸ ὄνομα Μιχαὴλ καὶ ὁ Φώτιος τοῦ ἔστειλε ὑπὸ τύπον ἐπιστολῆς αὐτὸ τὸ Παραινετικὸ δοκίμιο. Τὸν προσφωνεῖ μὲ λόγια ποὺ δείχνουν ὅλη τὴν πατρικὴ φροντίδα, «περιφανέστατε καὶ ἠγαπημένε υἱὲ ἡμῶν». Καὶ ποὺ ἐπιβεβαιώνουν τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ πνευματικὴ γέννησις εἶναι καρπὸς τῶν ἐνεργειῶν τοῦ πατριάρχη, «τῶν ἐμῶν πνευματικῶν ὠδίνων εὐγενὲς καὶ γνήσιον γέννημα».

Ὅπως συμβαίνει μὲ ὅλα τὰ παραινετικὰ δοκίμια, καὶ ἰδιαίτερα τὰ κατηχητικά, ἔτσι κι' αὐτὸ τὸ δοκίμιο, ἐκτὸς τοῦ προλόγου καὶ τοῦ ἐπιλόγου (παραγρ. 1-3 καὶ 132-134 κατὰ τὴν ἀρίθμησί μας) ἁπλώνεται σὲ δυὸ τμήματα, τὸ θεωρητικὸ καὶ τὸ πρακτικό, ἢ ἀλλοιῶς τὸ θεολογικὸ (4-36) καὶ τὸ ἠθικὸ (37-131).

Τὸ θεολογικὸ μέρος καλύπτεται ἀπὸ τὴν παράθεσι τοῦ συμβόλου τῆς πίστεως, τὴν ἔκθεσι περὶ τῶν ἑπτὰ οἰκουμενικῶν συνόδων καὶ τὴν προτροπὴ γιὰ τὴν τήρησι τοῦ κανόνος τῆς εὐσέβειας καὶ ὀρθοδοξίας. Μέσα ἀπὸ τὶς λιτὲς καὶ ἁδρὲς γραμμὲς αὐτῆς τῆς διαπραγματεύσεως ἐξαίρεται πρῶτα τὸ τριαδολογικὸ δόγμα καὶ διαφαίνεται ἡ πεποίθησις ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι συγχρόνως κάτι σταθερὸ καὶ δυναμικό. Τὸ σταθερὸ εἶναι αὐτὸ ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ προσεγγισθῆ καὶ ἀποτελεῖ τὴν οὐσιώδη ὄψι τῆς φύσεώς του• τὸ δυναμικὸ εἶναι αὐτὸ ποὺ προκαλεῖ τὶς ἐκδηλώσεις τοῦ Θεοῦ, καὶ αὐτὸ τοῦ προσδίδει τὴν τριαδικότητα. Οἱ τρεῖς ὑποστάσεις, ὅπως ἐπικράτησε νὰ λέγονται ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ τετάρτου αἰῶνος τὰ ἄλλως λεγόμενα πρόσωπα, εἶναι κινήσεις ἐπάνω στὸν μυστικὸ Θρόνο τῆς θεότητος. Γι' αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία ἀπέκρουσε σταθερὰ ὅλες τὶς ἀπόπειρες ἀρνήσεως τῆς τριαδικότητος τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἀπέληγαν εἴτε στὴ διαρχία εἴτε στὴ μοναρχία.

Ἡ τριαδικὴ ἀντίληψις, διασώζει τὸν δυναμισμὸ τῆς θεότητος, διότι παρουσιάζει τὶς ὑποστάσεις σὰν ἀνοίγματα ποὺ καθιστοῦν δυνατὴ τὴν εἴσοδό της στὴν ἐγκοσμιότητα. Ὅποιος ἐκλαμβάνει τὸν Θεὸ μονολιθικῶς, τὸν τοποθετεῖ σὲ μιὰ κατάστασι στατικότητος καὶ τὸν στερεῖ τῆς δυναμικότητος• καὶ εἶναι ἐπίσης ὑποχρεωμένος νὰ συγχέη τὴν ἐνέργεια τοῦ συνόλου τῆς θείας φύσεως μὲ τὶς ὑποστατικὲς λειτουργίες, νὰ συγχέη ἐπὶ παραδείγματι τὴ δημιουργία ποὺ εἶναι συλλογικὴ κοινὴ ἐνέργεια μὲ τὸ ἐκπορευτικό, ποὺ εἶναι γνώρισμα μόνο τοῦ Πατρός. Ἕνα ἀπὸ τὰ κύρια χαρακτηριστικά τῆς ὀρθοδοξίας εἶναι ὅτι ἐπιζητεῖ συμμετοχὴ στὴν πλούσια ζωὴ τῆς Τριάδος, τὴν ὁποία δοξολογεῖ ἀκαταπαύστως.

Ἔρχεται ἔπειτα τὸ δόγμα περὶ τῶν δύο φύσεων τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Λόγου τοῦ Θεοῦ. Βέβαια ἡ ἕνωσις Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου στὸν Χριστὸ εἶναι τὸ μέγα καὶ ἀπόρρητο μυστήριο. Ἡ ἕνωσις τῶν δύο φύσεων εἶναι τόσο πλήρης καὶ ἀδιάσπαστη, ὥστε, ἐνῶ μποροῦμε νὰ χαρακτηρίσουμε τὰ ὑποστατικὰ ἀπὸ τὰ ὁποῖα συνεστήθηκε ὁ Χριστὸς ὡς «ἄλλο καὶ ἄλλο», δὲν μποροῦμε νὰ χαρακτηρίσωμε τὸν Χριστὸ ὡς «ἄλλον καὶ ἄλλον», ὡς ἀποτελούμενον δηλαδὴ ἀπὸ δύο προσωπικότητες• διότι διὰ τῆς συγκράσεώς των τὰ δυὸ ὑποστατικὰ ἔγιναν ἕνα, μὲ ἀποτέλεσμα ὁ μὲν Θεὸς νὰ ἐνανθρωπήση, ὁ δὲ ἄνθρωπος νὰ ἐνθεωθῆ.

Τέλος ἔρχεται τὸ δόγμα περὶ τῆς εἰκόνος, στὸ ὁποῖο ὁ Φώτιος δίνει μεγαλύτερη ἔκτασι, ἀφοῦ μάλιστα εἶχε καὶ ὁ ἴδιος ἐμπλακῆ στὶς σχετικὲς συγκρούσεις κατὰ τὴν νεότητά του. Φαίνεται ὁπωσδήποτε κάπως παράξενο τὸ γεγονὸς ὅτι, ἐνῶ γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία βασικὰ δόγματα εἶναι τὸ τριαδολογικό, τὸ χριστολογικὸ καὶ τὸ σωτηριολογικό, χαρακτηριστικὴ ἑορτὴ της εἶναι ἡ Κυριακὴ τῶν εἰκόνων, ποὺ ὀνομάζεται καὶ Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, στὴ θέσπισι τῆς ὁποίας εἶχε προφανῶς λόγο καὶ ὁ Φώτιος (843). Τοῦτο συμβαίνει, διότι στὴ συνείδησι τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος τὸ δόγμα περὶ τῶν εἰκόνων, ποὺ φαίνεται κατὰ τὰ ἄλλα δευτερεῦον καὶ παράπλευρο, συνοψίζει τὶς ἀποφάσεις ὅλων τῶν οἰκουμενικῶν συνόδων ποὺ διετύπωσαν τὰ παραπάνω δόγματα.

Νεώτεροι ἱστορικοὶ ἀξιολογοῦν κατὰ κανόνα θετικῶς τὴν εἰκονομαχία καὶ ἀρνητικῶς τὴν εἰκονοφιλία, ποὺ τὴν ὀνομάζουν εἰκονολατρεία, σὰν ἕνα εἶδος θρησκευτικοῦ σκοταδισμοῦ. Ἄν ὅμως αὐτὴ ἡ ἔριδα περὶ τῶν εἰκόνων ἐκληφθῆ ὡς πολιτιστικὸ φαινόμενο, τότε ἡ κρίσις πρέπει νὰ ἀντιστραφῆ• σκοταδισταὶ ἦσαν οἱ εἰκονομάχοι ποὺ ἀπέρριπταν τὴν χρῆσι τῶν καλῶν τεχνῶν στὴν λατρεία καὶ προοδευτικοὶ ἦσαν οἱ εἰκονόφιλοι ὡς ὑπερασπισταὶ τῶν τεχνῶν. Ἄν πάλι ἐξετασθῆ ὡς θεολογικὸ φαινόμενο, τότε συνιστᾶ τὴν συμπλήρωσι τῆς χριστολογικῆς συζητήσεως τοῦ πέμπτου αἰῶνος καὶ τὴν ὁλοκληρωσι τῆς ἀποφάσεως τῆς Συνόδου τῆς Χαλκηδόνος (451) περὶ τῶν ὅρων τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Πράγματι, σύμφωνα μὲ τὴν χριστιανικὴ διδασκαλία, ὁ ἄνθρωπος εἶναι κτίσμα, ὅπως καὶ ὅλα τὰ ἄλλα ποιήματα τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ἔχει μέσα του κάποιο στοιχεῖο ποὺ τὸν καθιστᾶ μοίρα τοῦ Θεοῦ• ἔχει πάρει ἀπὸ τὴν πνοὴ ποὺ ἐμφύσησε μέσα του ὁ Θεὸς τὴν θεία εἰκόνα. Ἔπειτα ἀπὸ αἰῶνες αἰώνων, ὅταν ἐπὶ τέλους ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἕνα πρόσωπο τῆς Τριάδος γίνεται ἄνθρωπος, ἢ ἀκριβέστερα ἑνώνεται μὲ τὸν ἄνθρωπο, καὶ τότε ἀντιστρόφως βλέπομε τὴν εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου στὸν Θεό. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος, ποὺ ἦλθε στὴν κτίσι μαζὶ μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τελειώνεται στὴν θεότητα φέροντας σ' αὐτὴν τὴν εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου.

Καὶ στὶς δύο περιπτώσεις ἡ θρησκευτικὴ παράταξις ποὺ εὑρίσκεται στὰ πλαίσια τῆς καταξιώσεως τοῦ ἀνθρωπισμοῦ καὶ τῶν προϊόντων τῆς ἀνθρωπίνης ἐπινοήσεως εἶναι ἡ τῶν εἰκονοφίλων. Κι ἑπομένως ὅσοι ἀπὸ τοὺς νεωτέρους περιφρονοῦν τὴν παρουσία τῶν εἰκόνων στοὺς χριστιανικοὺς ναούς, εὑρίσκονται ἔξω ἀπὸ τὰ πράγματα.

Εἶναι ἀξιοσημείωτο τὸ γεγονὸς ὅτι τὶς δύο φάσεις τῆς εἰκονομαχίας, ποὺ ἐκάλυψε ἑκατὸν εἴκοσι χρόνια ἀπὸ τὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μὲ μία τριακονταετῆ ἀνάπαυλα (726-787, 815-843), τὶς ἄνοιξαν δύο δυναμικοὶ εἰκονομάχοι αὐτοκράτορες, Λέων Γ' ὁ Ἴσαυρος καὶ Λέων Ε' ὁ Ἀρμένιος, καὶ τὶς ἔκλεισαν δύο εἰκονόφιλες βασίλισσες, ἡ Εἰρήνη ἡ Ἀθηναία καὶ ἡ Θεοδώρα. Δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ γεγονὸς τοῦτο. Πράγματι, οἱ δικαίως πολεμοχαρεῖς αὐτοκράτορες, ποὺ ἐνδιαφέρονταν γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ κράτους ἀπὸ τοὺς συνεχῶς ἐπιτιθεμένους βαρβαρικοὺς λαούς, διεπίστωναν μὲ ἀπελπισία τὴν ἀπροθυμία τῶν νέων του Βυζαντίου νὰ στρατευθοῦν κι ἐπίστευαν ὅτι ὁ Κύριος λόγος τῆς ἀπροθυμίας ἦταν ἡ εἰρηνιστικὴ εὐλάβεια ποὺ εἶχε σὰν μία ἀπὸ τὶς βασικὲς ἐκδηλώσεις τὴν ἀφοσίωση στοὺς ἥρωες τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὶς εἰκόνες.

Οἱ δύο βασίλισσες ὅμως ἀντιμετώπιζαν μὲ ἄλλον τρόπο τὰ ἐγκόσμια πράγματα, καὶ γι' αὐτὸ προτιμοῦσαν νὰ βλέπουν γύρω τους εὐλαβεῖς Χριστιανοὺς παρὰ σκληροὺς πολεμιστάς.

Ἀφ' ὅτου ἐδικαιώθηκε ἡ χρῆσις τῶν εἰκόνων, στὶς 11 Μαρτίου τοῦ 843, ἄρχισε ἡ παντοειδὴς ἀνάπτυξις τῶν εἰκαστικῶν τεχνῶν στὴν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ὁ ἱερὸς Φώτιος, μὲ τὴν ὁμιλία ποὺ ἐξεφώνησε κατὰ τὰ ἐγκαίνια τοῦ ἀνακτορικοῦ ναοῦ, τὸ 866, ἔδωσε λεπτομερειακὴ περιγραφὴ περὶ τῶν εἰκονογραφικῶν θεμάτων, τὰ ὁποῖα εἶχαν διαπλωθῆ στοὺς τοίχους τοῦ ναοῦ μὲ βάσι τὸ εἰκονογραφικὸ πρόγραμμα ποὺ εἶχε προφανῶς καταστρώσει ὁ ἴδιος.

Τὸ ἠθικὸ τμῆμα τοῦ δοκιμίου εἶναι συντεταγμένο κατὰ τὸ γνωμολογικὸ εἶδος σὲ σύντομες ἀποφθεγματικὲς κι' ἐντυπωσιακὲς προτάσεις. Ἐπωφελούμενος ἀπὸ τὴν σχετικὴ γραμματεία τῆς κλασικῆς καὶ χριστιανικῆς ἀρχαιότητος, ἰδίως ἀπὸ τὸν Ἰσοκράτη, (6) ὁ Φώτιος δίνει μιὰ εἰκόνα τοῦ ἡγεμόνος, πλημμυρισμένη ἀπὸ ἀγάπη καὶ ὑπευθυνότητα:

- «Κυβέρνα τοὺς ὑπηκόους, στηριζόμενος ὄχι στὴ βία ἀλλὰ στὴν ἀγάπη τῶν ἀρχομένων διότι ἡ ἀγάπη εἶναι μεγαλύτερο καὶ ἀσφαλέστερο βάθρο γιὰ τὴν ἐξουσία παρὰ ὁ φόβος».
- «Μόνο ἂν κυβερνᾶ κανεὶς τὸν ἑαυτὸ του μπορεῖ νὰ πιστεύη ὅτι κυβερνᾶ ἀληθινὰ καὶ τοὺς ὑπηκόους».
- «Τὶς εὐεργεσίες ποὺ δέχεσαι, νὰ τὶς θυμᾶσαι παντοτινά• τὶς εὐεργεσίες ποὺ κάμεις, νὰ τὶς ξεχνᾶς γρήγορα».

Τὸ δοκίμιο αὐτὸ τοῦ Φωτίου, προβάλλοντας ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος τὴν Χριστιανικὴ πίστη καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο τὸν ἑλληνικὸ λόγο, τὰ δύο στοιχεῖα ποὺ ἀπετέλεσαν τὰ θεμέλια τῆς ἀγωγῆς αὐτοῦ τοῦ ἰδίου, προσφέρει τὸ πενταστάλαγμα αὐτοῦ ποὺ μπορεῖ νὰ ὀνομασθῆ ἑλληνοχριστιανικὸς πολιτισμός, ὅπως τὸν διεμόρφωσαν καὶ τὸν ἀντιλήφθηκαν οἱ Ἕλληνες στὶς μεγάλες ὧρες τοῦ βυζαντινοῦ μεγαλείου καὶ στοὺς πονεμένους αἰῶνες τῆς αἰχμαλωσίας ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς.

Τὸ δοκίμιο μεταφράσθηκε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ στὴν παλαιοσλαβικὴ γλώσσα κι ἀργότερα στὴ βουλγαρική, τὴν ρωσσικὴ καὶ ἄλλες νεώτερες γλῶσσες.

Μπορεῖ αὐτὲς οἱ παραινέσεις, νὰ μὴ ἐφαρμόσθηκαν σὲ ὅλη τους τὴν ἔκτασι ἀπὸ ὁποιονδήποτε ἡγεμόνα, ἀλλὰ σὲ γενικὲς γραμμὲς συνετέλεσαν στὴν ἡμέρωσι καὶ τὴν ἠθικὴ ἀφύπνιση τῶν λαῶν γιὰ τοὺς ὁποίους προωορίζονταν.



Σημειώσεις

1. Π. Δρακόπουλος, Μεσαίωνας ἑλληνικὸς καὶ δυτικός, Ἀθῆναι 1987, σ. 76.

2. Βίος Μεθοδίου 2.

3. Φωτίου, Ἐπιστολή, PC 102, 904-906.

4. Βίος Κωνσταντίνου Φιλοσόφου, 16.

5. Βίος Μεθοδίου, 5. Οἱ τρεῖς λαοὶ στὸ σλαβικὸ τοῦτο κείμενο ὀνομάζονται Βλάχοι, Γραικοί, Νεμιτσί.

6. Ἀπὸ τὴν συλλογὴ τῶν Ἰσοκρατείων ἔργων παρατηροῦνται ἀπηχήσεις τῶν δοκιμίων πρὸς Δημόνικον καὶ πρὸς Νικοκλῆν κυρίως.

myriobiblos.gr

http://anavaseis.blogspot.gr/2010/02/blog-post_1323.html

Η Αίρεση του Filioque

Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος

Η ΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ FILIOQUE

1. Μία από τις βασικές διαφορές μεταξύ των Ορθοδόξων και των Φραγκολατίνων είναι η διδασκαλία περί του Αγίου Πνεύματος, το λεγόμενο Filioque. Οι Φραγκολατίνοι προσέθεσαν στο Σύμβολο της Πίστεως την φράση αυτή, ότι δηλαδή το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και τον Υιόν (Filioque), αλλοιώνοντας έτσι τον λόγο του Χριστού και την διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας, όπως εκφράσθηκε και Συνοδικά με την Β' Οικουμενική Σύνοδο, αλλά και με άλλες Συνόδους. Στο σημείο αυτό επικεντρώθη η αντιαιρετική πολεμική πολλών Πατέρων, κυρίως εδώ να θυμίσω τους τρεις μεγάλους Φωστήρας, ήτοι τον Μέγα Φώτιο, τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, και τον άγιο Μάρκο Εφέσου, τον Ευγενικό.

Πολύ νωρίς άρχισε στον δυτικό χώρο της ενωμένης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας να αναπτύσσεται η διδασκαλία ότι το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και τον Υιό, καταργώντας έτσι τις ενδοτριαδικές σχέσεις μεταξύ των Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Με την πάροδο όμως του χρόνου αυτό το θέμα απέβη το κεντρικό σημείο της διαφοροποιήσεως της Δυτικής «Εκκλησίας» από την Ανατολική Εκκλησία. Θα ήθελα να σημειώσω μερικά χαρακτηριστικά σημεία στα οποία φαίνεται η εμμονή του Παπισμού στην αιρετική αυτή διδασκαλία.

Όταν την 15 Ιουλίου του 1054 ο Καρδινάλιος Ουμβέρτος, απεσταλμένος του Πάπα έθεσε στην αγία Τράπεζα της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, κατά την διάρκεια της θείας Λειτουργίας, τον λίβελλο δια του οποίου αναθεματίζονταν ο Πατριάρχης και όλοι οι Ορθόδοξοι ως αιρετικοί, η βασική κατηγορία ήταν ότι ο Πατριάρχης και οι Ορθόδοξοι διέσπειραν πολλά ζιζάνια και «ως Πνευματομάχοι ή Θεομάχοι απέκοψαν από του Συμβόλου του αγίου Πνεύματος την εκπόρευσιν εκ του Υιού». Δηλαδή μας κατηγορούσαν ότι εμείς απεκόψαμεν την φράση αυτή από το Σύμβολο που θέσπισε η Β' Οικουμενική Σύνοδος!

Μερικοί ισχυρίζονται ότι ήρθη­σαν αυτά τα αναθέματα και επομένως δεν υπάρχει πρόβλημα. Βεβαίως και υπάρχει πρόβλημα, γιατί με μια απλή πράξη ήρθησαν τα αναθέματα, αλλά δεν ήρθη η αίρεση του Filioque, η οποία μάλιστα ισχυροποιήθηκε ακόμη περισσότερο.

Ο μεγαλύτερος θεολόγος των παπικών, ο Θωμάς Ακινάτης, τον οποίον ονομάζουν «Doctor angelicus» (διδάσκαλο αγγελικό) υποστηρίζει αυτήν την αίρεση. Σε ένα σημείο της διδασκαλίας του γράφει: «Το άρα είναι αρχήν του αγίου Πνεύματος κοινόν εστι Πατρί και Υιώ». Και σε άλλο σημείο γράφει: «Ο Πατήρ και ο Υιός μία εστιν αρχή του αγίου Πνεύματος». Και προχωρεί: «Και εάν ελέγετο ότι το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται εκ μόνου του Πατρός, ο Υιός δεν θα απεκλείετο αυτής της εκπορεύσεως».

Όλες οι προσπάθειες για την ένωση των «Εκκλησιών» μετά το σχίσμα του 1054 είχαν σαν κέντρο την αίρεση του Filioque, με την διαφορά ότι οι Ορθόδοξοι πρότειναν την αποβολή της προσθήκης και της διδασκαλίας από το Σύμβολο της Πίστεως, ενώ οι Λατίνοι υπεραμύνονταν της διδασκαλίας αυτής και μάλιστα ισχυρίζονταν ότι οι Ορθόδοξοι αφήρεσαν από το Σύμβολο της Πίστεως την φράση αυτή. Ενδεικτικώς αναφέρω ότι στην Σύνοδο της Λυώνος το 1274 και στην Σύνοδο της Φερράρας - Φλωρεντίας το 1438-39 το Filioque ήταν το κέντρο των συζητήσεων και βεβαίως υστέρα από πιέσεις και εκβιασμούς επιβλήθηκε στους Ορθοδόξους με επαινετές εξαιρέσεις, όπως του αγίου Μάρκου του Ευγενικού. Αλλά και όλες οι προσπάθειες των Ορθοδόξων για να επανέλθουν οι Λατίνοι στην Ορθόδοξη Πίστη προσέκρουαν στη δογματική τους διδασκαλία περί του Filioque.

Το σχίσμα λοιπόν, μεταξύ των δύο Εκκλησιών έγινε από την αίρεση του Filioque, γι' αυτό και ο Γεννάδιος Σχολάριος είπε: «το σχίσμα γέγονεν μάλιστα δια την εν τω Συμβόλω πρόσθεσιν και ότι καλώς απεστράφημεν τους Λατίνους δια την πρόσθεσιν αποστροφής ούσαν αξίαν». Και οι Πατέρες της Εκκλησίας ισχυρίζονται ότι είναι αδύνατη η επαναφορά του Παπισμού στην Ορθόδοξη Εκκλησία από την οποία διεσπάσθησαν, αν δεν αποσυρθή η αίρεση του Filioque.

2. Θα δούμε μερικές βασικές θέσεις της αιρέσεως του Filioque, για να φανή η μεγάλη σημασία του θέματος αυτού.
α) Κατά την Γ' Οικουμενική Σύνοδο δεν πρέπει να προσθέτουμε ή να αφαιρούμε ούτε μία λέξη από το εν χρήσει Σύμβολο της Πίστεως. Και βέβαια εννοείται το Σύμβολο Νικαίας - Κωνσταντινουπόλεως, γιατί κάθε Σύνοδος αναγνώρισε τις αποφάσεις της προηγουμένης.

β) Το θέμα της Αγίας Τριάδος είναι μυστήριο που δεν μπορεί να κατανοήση η ανθρώπινη λογική. Μόνο το δόγμα περί του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος μπορούμε να κατανοήσουμε, όχι όμως και το μυστήριο. Αυτό σημαίνει ότι παραμένουμε στους αποκαλυπτικούς λόγους του Χριστού, χωρίς να τους επεξεργαζόμαστε λογικά.

γ) Ο Χριστός μας απεκάλυψε την σχέση των Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Οι Απόστολοι απέκτησαν προσωπική γνώση την ημέρα της Πεντηκοστής. Έτσι, το μυστήριο της Αγίας Τριάδος είναι θέμα αποκαλύψεως του Ιδίου του Θεού και όχι ανακαλύψεως του ανθρώπου. Αυτή η αποκάλυψη δόθηκε «άπαξ» την ημέρα της Πεντηκοστής (επιστολή Ιούδα στίχ. 3). Οι άγιοι δια μέσου των αιώνων μετέχουν σε αυτήν την αποκάλυψη που δέχθηκαν οι Απόστολοι την Πεντηκοστή. Λέγεται αυτό γιατί οι Λατίνοι ανέπτυξαν την περίεργη θεωρία ότι δια μέσου των αιώνων κατανοούμε καλύτερα και εμβαθύνουμε στην Αποκάλυψη. Αυτό συνδέεται με τον σχολαστικισμό. Στην Ορθοδοξία λέμε ότι το δόγμα του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος το βιώνουν όσοι φθάνουν στην Αποκάλυψη και το εκφράζουν ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε εποχής.

δ) Ο Χριστός απεκάλυψε ότι ο Λόγος του Θεού γεννάται και το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα. Έτσι, ο Πατήρ είναι αγέννητος, ο Υιός είναι γεννητός και το Άγιο Πνεύμα είναι εκπορευτό. Τα Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος έχουν κοινή ουσία ή φύση και ακοινώνητα προσωπικά ιδιώματα, που είναι το αγέννητο, το γεννητό και το εκπορευτό. Η σύγχυση μεταξύ των ιδιωμάτων ανατρέπει τις σχέσεις των Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Αν το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και τον Υιό, τότε μπορούν να συμβούν δύο πράγματα. Το ένα, να γεννάται και ο Υιός από τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα, γιατί διαφορετικά το Άγιο Πνεύμα αφού θα υπήρχε δυάδα (Πατήρ - Υιός) θα ήταν κατώτερο. Το άλλο, αν δεν συμβαίνη το προηγούμενο, για να είναι και το Άγιο Πνεύμα ισότιμο με τα άλλα πρόσωπα, πρέπει και από αυτό να προέρχεται κάτι, οπότε διαλύεται ο Τριαδικός Θεός, αφού εισάγεται και τέταρτο πρόσωπο.

ε) Παραμένοντας στο λόγο του Χριστού λέμε ότι ο Λόγος γεννάται από τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα (Ιω. ιε', 26). Όμως, δεν μπορούμε να καταλάβουμε το πώς γίνεται αυτό και το γιατί γίνεται έτσι. Το θέμα αυτό το αντιμετωπίζουμε αποφατικά. Είναι απαραίτητη η λεγομένη αποφατική θεολογία. Για τον Θεό γνωρίζουμε «ότι εστί», δηλαδή ότι υπάρχει, αλλά αγνοούμε τόσο το «τί εστίν» η ουσία, όσο και το «πώς εστίν» τα πρόσωπα. Τα υποστατικά ιδιώματα, αγέννητο του Πατρός, γεννητό του Υιού, εκπορευτό του Αγίου Πνεύματος, είναι ο τρόπος υπάρξεως, δηλαδή είναι ο τρόπος, με τον οποίο υπάρχουν τα Πρόσωπα.

Έτσι, το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και πέμ­πεται δια του Υιού. Στην ελληνική γλώσσα άλλο είναι η εκπόρευση και άλλο η πέμψη. Η πέμψη δεν είναι υποστατικό ιδίωμα, δεν είναι τρόπος υπάρξεως, αλλά αποστολή. Η εκπόρευση είναι υποστατικό ιδίωμα, ο τρόπος υπάρξεως του Αγίου Πνεύματος, ενώ η πέμψη είναι η αποστολή και φανέρωση στον κόσμο, που γίνεται δια του Υιού, όπως και ο Υιός ενανθρωπίζει δια του Αγίου Πνεύματος. Όπως η δια του Αγίου Πνεύματος ενανθρώπηση του Λόγου δεν ταυτίζεται με την αΐδια γέννηση του Λόγου από τον Πατέρα, έτσι και η πέμψη του Αγίου Πνεύματος, δια του Χριστού, δεν ταυτίζεται με την εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος από τον Πατέρα.

στ) Ο άγιος Γρήγορος ο Παλαμάς και ο άγιος Μάρκος Ευγενικός δέχονται αποστολή και πέμ­ψη του Αγίου Πνεύματος δια και εκ του Υιού, όπως γίνεται και σε μερικά παλαιά πατερικά κείμενα, αλλά με την έννοια της εν χρόνω κατ' ενέργειαν φανερώσεως του Αγίου Πνεύματος στον κόσμο. Δηλαδή, άλλο είναι η προαιωνία κατ' ουσίαν εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος, που γίνεται μόνο από τον Πατέρα, και άλλο είναι η κατ' ενέρ­γειαν εν χρόνω φανέρωση του Αγίου Πνεύματος, που γίνεται εκ του Πατρός δια του Υιού, ή ακόμη εκ του Πατρός και εκ του Υιού. Αυτή την λεπτή διαφορά, που είναι ουσιαστική δεν έχουν καταλάβει οι Λατίνοι και παρερμηνεύουν τα σχετικά κείμενα.

ζ) Η βασικότερη διαφορά μεταξύ Ορθοδοξίας και Παπισμού βρίσκεται στο θέμα της ουσίας και ενεργείας στον Θεό. Οι Ορθόδοξοι πιστεύουμε ότι αφού η ουσία του Θεού είναι άκτιστη και η ενέργειά της είναι άκτιστη. Δεν υπάρχει ουσία χωρίς ενέργεια. Εάν η ουσία είναι άκτιστη, άκτιστη είναι και η ενέργειά της, και εάν η ουσία είναι κτιστή, κτιστή είναι και η ενέργειά της. Ο Θωμάς ο Ακινάτης και οι σύγχρονοι Παπικοί θεολόγοι πιστεύουν στην actus purus. Δέχονται, δηλαδή, ότι η άκτιση ουσία ταυτίζεται απολύτως με την καθαρά ενέργεια του Θεού και ο άνθρωπος δεν έρχεται σε σχέση και κοινωνία με την actus purus, αλλά με κτιστή ενέργεια του Θεού. Έτσι, εισάγουν στον Θεό κτιστές ενέργειες, πράγμα το οποίο καθιστά αδύνατη την σωτηρία του ανθρώπου, αφού αυτή δεν μπορεί να επιτευχθή με κτιστές ενέργειες.

Αν προσέξει κανείς επισταμέ­νως, θα διαπίστωση ότι η συζήτηση για την εκπόρευση και πέμψη του Αγίου Πνεύματος έχει σχέση με το θέμα περί της ουσίας και ενεργείας στον Θεό. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο διάλογος μεταξύ του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και του σχολαστικού Βαρλαάμ άρχισε από το Filioque και αμέσως έφθα­σε στο θέμα, εάν η ενέργεια του Θεού είναι άκτιστη η κτιστή.

η) Η ιστορία της εισαγωγής του Filioque είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Μελέτες που έχουν γίνει από τον Καθηγητή π. Ιωάννη Ρωμανίδη έφεραν στο φως ιστορικά γεγονότα ότι το Filioque χρησιμοποιήθηκε από τους Φράγκους εναντίον των Ρωμαίων, τόσο του Δυτικού όσο και του Ανατολικού τμήματος της ενιαίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Οι Ρωμαίοι Ορθόδοξοι Πάπες αντιδρούσαν ηρωικά εναντίον της εισαγωγής του Filioque στο Σύμβολο της Πίστεως. Τελικά εισήχθη όταν για πρώτη φορά ανήλθε στον θρόνο της παλαιάς Ρώμης, ο Ιταλοφράγκος Πάπας Βενέδικτος Η' (1009 ή 1014). Οι δυτικοί και ανατολικοί Ρωμαίοι του Θ' αιώνος ήταν Ορθόδοξοι και πολεμούσαν τους Φράγκους ως ετεροδόξους. Το σχίσμα δεν έγινε μεταξύ Ρωμαίων Παπών και Ρωμαίων Πατριαρχών, αλλά μεταξύ Ρωμαίων Παπών - Ρωμαίων Πατριαρχών από την μια μεριά και Φράγκων αιρετικών από την άλλη.

θ) Στην Σύνοδο της Φερράρας - Φλωρεντίας διατυπώθηκαν οι ορθόδοξες απόψεις από τον άγιο Μάρκο τον Ευγενικό. Υπεγράφη μεν η ένωση από τους παρισταμένους Ορθοδόξους με εξαίρεση τον άγιο Μάρκο και μερικούς άλλους, αλλά ήταν προϊόν και αποτέλεσμα πιέσεων και των δυσκόλων συνθηκών της εποχής εκείνης. Τελικά, δεν επεκράτησε η ένωση αυτή για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, γιατί την απεδοκίμασαν μεταγενέστεροι Σύνοδοι, και δεύτερον, γιατί ο λαός αντέδρασε, όχι όμως γιατί ήταν απληροφόρητος θεολογικά, αλλά γιατί είχε διαφωτισθή καταλλήλως για την προδοσία που έγινε. Αυτό δείχνει ότι οι συζητήσεις πρέπει να γίνωνται σε κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και όχι με πολιτικές πιέσεις και σκοπιμότητες.

ι) Τελικά, η χρησιμοποίηση διαφορετικών όρων που έγινε από τους δυτικούς θεολόγους τίθεται μέσα στην προσπάθεια κατανοήσεως με τον ορθό λόγο των θεμάτων της αποκαλυπτικής θεολογίας. Αυτό εκφράζει έντονα τον σχολαστικισμό, που δεν μπορεί να διακρίνη τα πεπερασμένα όρια της λογικής, και, φυσικά, τα όρια που θα κινήται τόσο η καταφατική όσο και η αποφατική θεολογία. Ακόμη, οι διαφορετικοί όροι δημιούργησαν και μια ολόκληρη νοοτροπία στη δυτική θεολογία που δημιουργεί έντονο προβληματισμό. Γιατί, η διαφορετική δογματική ορολογία, στην πραγματικότητα, σχετίζεται και με την άρνηση ή παραθεώρηση του ορθοδόξου ησυχασμού, όπως τον αναλύει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, που είναι η προϋπόθεση της ορθοδόξου θεολογίας και η βάση της πνευματικής ζωής.

Επομένως η ερμηνεία των όρων που χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς, δεν είναι μόνο θέμα επιστημονικής αναλύσεως στα επιστημονικά εργαστήρια, αλλά προσπάθειας για την εύρεση και την βίωση του αληθινού ησυχασμού.


"ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ"
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΔΙΔΑΧΗΣ
ΕΤΟΣ Γ . ΤΕΥΧΟΣ 2 . ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2001


http://www.impantokratoros.gr/D3D12340.el.aspx

Υπερκείμενο

Το υπερκείμενο (υπερ-κείμενο, αγγλ. hypertext) είναι τρόπος οργάνωσης πληροφοριών (που βρίσκονται σε μορφή κειμένου) ο οποίος υπερβαίνει έναν βασικό περιορισμό των υπαρχόντων μέσων οργάνωσης: της γραμμικότητάς τους. Το πρόθεμα "υπέρ" σηματοδοτεί ακριβώς την υπέρβαση αυτή. Το υπερκείμενο θεωρείται μη γραμμικό κείμενο σε αντίθεση με το βιβλίο που θεωρείται γραμμικό. Η γραμμικότητα του βιβλίου έγκειται στο γεγονός ότι ο αναγνώστης οφείλει να διαβάζει τη μία σελίδα (ή παράγραφο) μετά την άλλη προκειμένου να κατανοήσει το περιεχόμενό του, δίχως να του δίδεται η δυνατότητα να "πλοηγείται" ελεύθερα εντός αυτού. Ο αναγνώστης έτσι αναγκάζεται να υπακούσει στους περιορισμούς που επιβάλλει ο συγγραφέας και το βιβλίο ως μέσο. Το υπερκείμενο ως μέσο έρχεται να ξεπεράσει τους περιορισμούς αυτούς επιτρέποντας την ελεύθερη πλοήγηση του αναγνώστη. Η πλοήγηση επιτυγχάνεται με την χρήση υπερσυνδέσμων. Επειδή οι υπερσύνδεσμοι αποτελούν τον κύριο μηχανισμό απόκλισης από τη γραμμικότητα αποτελούν θεμελιώδη έννοια στο υπερκείμενο. Ως τρόπος οργάνωσης (μέσω διασύνδεσης) το υπερκείμενο συναντιέται κυρίως στο χώρο των υπολογιστών και της Πληροφορικής. Ο Παγκόσμιος Ιστός χτίστηκε πάνω στις ιδέες του υπερκειμένου και αποτελεί μία ενσάρκωση (υλοποίηση) τέτοιου τρόπου διασύνδεσης και οργάνωσης πληροφοριών .

Γραμμικό κείμενο (1) και υπερκείμενο (2). Το υπερκείμενο έρχεται να ξεπεράσει τους περιορισμούς του γραμμικού κειμένου επιτρέποντας ελεύθερη πλοήγηση του αναγνώστη. "Ελεύθερη" με την έννοια ότι ο ίδιος ο αναγνώστης καθορίζει πώς θα πλοηγηθεί (και θα διαβάσει) ένα βιβλίο κάτι που στο γραμμικό κείμενο καθορίζεται από το μέσο και τον συγγραφέα.

Ο όρος υπερκείμενο εισήχθη από τον Τεντ Νέλσον το 1965 στο έργο του Literary Machines ορίζοντάς το ως εξής:


By "hypertext" I mean nonsequential writing--text that branches and allows choice to the reader, best read at an interactive screen. As popularly conceived, this is a series of text chunks connected by links which offer the reader different pathways.

Ωστόσο, οι επιπτώσεις της υπέρβασης των περιορισμών αυτών δεν είναι αυτονόητες, ούτε τετριμμένες. Όπως ακριβώς η μετάβαση από τους παπύρους στο βιβλίο επέφερε αλλαγές στον τρόπο συγγραφής, ανάγνωσης και κατανόησης έτσι και η μετάβαση από το βιβλίο στο υπερκείμενο έχει επιπτώσεις σε ένα σύνολο καθιερωμένων και δεδομένων εννοιών οι οποίες απαιτούν επαναδιαπραγμάτευση. Για παράδειγμα, η διαχωριστική γραμμή μεταξύ αναγνώστη και συγγραφέα η οποία στην περίπτωση του βιβλίου είναι πολύ σαφής και με την οποία ο άνθρωπος είναι εξοικειωμένος τα τελευταία 500 χρόνια, στην περίπτωση του υπερκειμένου αρχίζει και χάνεται σε σημείο να καταργηθεί. Όπως ακριβώς το τηλέφωνο αποτελεί επέκταση του ανθρώπινου αυτιού, τα κιάλια των ματιών και το σφυρί του χεριού, έτσι και το υπερκείμενο αποτελεί επέκταση της οργανωτικής ικανότητας του μυαλού. Ως μέσο, αποτελεί ένα νέο εργαλείο στην ανθρώπινη ανάγκη για διατύπωση, επικοινωνία και κατανόηση σκέψεων και ιδεών.

Η επέκταση του υπερκειμένου, προκειμένου να ενσωματωθούν τύποι πληροφοριών πέραν του κειμένου, όπως εικόνα, ήχος και βίντεο καλείται υπερμέσα. Επειδή το υπερκείμενο εστιάζει κυρίως στην διασύνδεση των πληροφοριών και δίδει λίγη προσοχή στο καθεαυτό περιεχόμενο, οι όροι "υπερκείμενο" και "υπερμέσα" θεωρούνται πολλές φορές ισοδύναμοι, παρ'ότι ο όρος υπερμέσοχρησιμοποιείται για τη διασύνδεση όχι μόνο κειμένου.

Ιστορία Υπερκειμένου
Αν και ο όρος υπερκείμενο πρωτοεμφανίζεται το 1965, οι ιδέες και οι προβληματισμοί που αποτέλεσαν τις βάσεις του εμφανίζονται νωρίτερα. Το 1945 ο Βάνεβαρ Μπους (Vannevar Bush), τότε σύμβουλος του Φραγκλίνου Ρούσβελτ πάνω σε θέματα τεχνολογίας και έρευνας, σε άρθρο του στο περιοδικό "Atlantic Monthly" με τίτλο As we may think περιγράφει την Memex, μια υποθετική μηχανή που επέτρεπε - μεταξύ άλλων - τη διασύνδεση της υπάρχουσας ανθρώπινης γνώσης και την εύκολη πλοήγησή της, δημιουργώντας την παγκόσμια εγκυκλοπαίδεια. Η δυνατότητα της μηχανής Memex να συσχετίζονται γνώσεις είναι εμπνευσμένη από τον συσχετιστικό τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου. Σήμερα, ο παγκόσμιος ιστός θεωρείται μία υλοποίηση της υποθετικής αυτής μηχανής.


Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Θεοδωροπούλου Παυλίνα, "Όταν το κείμενο εκδικείται την τηλεόραση", στο Archive, 10.02.05
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A5%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF

Έζρα Πάουντ: το φαινόμενο…

Τάνια Κίτσου 6 Σεπτεμβρίου 2015 Τεχνη

ΣΕ ΤΙ ΜΑΣ ΧΡΗΣΙΜΕΥΕΙ Η ΤΕΧΝΗ

Παραθέτουμε, σαν αρχική συνθήκη για την έρευνά μας, τέσσερις “ισχυρισμούς” σχετικά με τον Άνθρωπο σαν οντότητα, που κατ” αρχήν κατοικεί και εντάσσεται στο Σύμπαν* :

*σχετικά με τις επιλογές των προσώπων και των ρήσεων, υπογραμμίζω ότι είναι από τα βασικά δικαιώματα του-εκάστοτε- εισηγητή
“’Εν αρχή ην ο Λόγος,και ο Λόγος ην προς τον Θεόν,και Θεός ην ο Λόγος .” κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον- 1. * όπου “λόγος” = ομιλουμένη,αρθρωμένη λέξη / σχέση
“Το ανθρώπινο είδος είναι ακόμη ένα άγριο, μη εξημερωμένο είδος, ώσπου να βρεθεί ένα άλλο είδος που να το εξημερώσει ( καθυποτάξει ).”Δαρβίνος.
“ Ο πίνακας* έχει αποκρυσταλλώσει μια ανθρώπινη στιγμή : μας λέει ότι δεν είναι δυνατόν να καταπνίξεις το “άγριο στοιχείο”, δηλαδή την μοναδικότητα που προκύπτει μέσα στους ανθρώπους, όσο κι αν κάποιοι προσπαθούν να την αποφύγουν ή να την ελέγξουν. Κι είναι αυτό που επιφέρει την αλλαγή, καθώς στο σύμπαν το μόνο αέναο είναι η αλλάγή” Φρανκ Χέρμπερτ. (* “Σπίτια στο Κόρντεβιλ” του Βίνσεντ Βαν Γκωνγκ)
“ Όλα τα θαύματα της κβαντοφυσικής ανακαλύφθηκαν με σκληρή έρευνα στον τομέα της διάσπασης του ατόμου και της πυρηνικής τεχνολογίας. Αφήστε να πω ένα μυστικό: εμείς οι φυσικοί δεν το κάνουμε για να έχετε μια καλύτερη έγχρωμη τηλεόραση. Αυτό είναι ευτελής εκποίηση. Το κάνουμε γιατί ψάχνουμε να κατανοήσουμε τον ρόλο του ανθρώπου και την θέση του στο σύμπαν.” Μίτσιο Κάκου

Τα συμπεράσματα έπονται
“Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΠΟΙΗΣΗ” : Έζρα Πάουντ

Ο Έζρα Ουέστον Λούμις Πάουντ (Ezra Weston Loomis Pound) γεννήθηκε στις 30 Οκτώβρη του 1885 στο Χάιλι του ¨Αϊνταχο, στις Η.Π.Α.

Ποιητής. Παρεξηγημένος. Περιθωριακός. Ιδιοφυής. Μαύρο Πρόβατο.

«Three solemn half notes», έγραψε σ” ένα Cantos του :” τρεις σεβαστικοί ημίτονοι” ( τρεις χελιδονοουρές κρέμονται από τα ηλεκτρικά καλώδια του στρατοπέδου, κι αυτοματικά ορίζουν μια τονική συμφωνία ήχων).

Η τέλεια παρτιτούρα της ποίησής του.


«Green arsenic smeared on an egg-white cloth, Crushed strawberries! Come, let us feast our eyes”, “Πράσινο αρσενικό , χυμένο σ” ύφασμα λευκό σαν αυγό , Λυωμένες φράουλες! Ελάτε, ας χορτάσουμε τα μάτια μας«, έγραψε, η τέλεια ζωγραφική σύνθεση της ποίησής του.

Η σημασία της επίδρασης και συμβολής του Πάουντ στην ανανέωση της ποίησης και -γενικώτερα- της τέχνης είναι ευρέως αναγνωρισμένη και παραδεκτή.

Ωστόσο, όπως γράφει ο Hugh Kenner στο βιβλίο του “Η Ποίηση του Έζρα Πάουντ”- 1950 :
“δεν υπάρχει άλλος μεγάλος σύγχρονος συγγραφέας σ” αυτόν τον αιώνα που να έχει διαβαστεί λιγώτερο από τον Έζρα Πάουντ.”

Ο ίδιος ο Πάουντ , παρότι υποστήριξε και βοήθησε*στην αναγνώριση συγγραφέων όπως ο James Joyce, o Henry James, o Froster, o Ernest Hemingway, ο Emerson και ο Eliot και πέρασε την ζωή του στηρίζοντας την ποίηση και διατηρώντας τις αρχές του για την τέχνη μέσα σ” ένα κλίμα απίστευτης πολεμικής εναντίωσης , ούτε ποτέ απέβλεπε κι ούτε ποτέ απέκτησε ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό.

Οι εκφραστικές του μεταρρυθμίσεις και η χρήση αντισυμβατικών θεμάτων στην ποίησή του, συχνά έτρεπαν ακόμη και τους ορκισμένους αναγνώστες της ποίησης σε φυγή :

Στην πρώτη περίοδο της ζωής του κίνησε ένα μεγάλο κύμα κριτικής εναντίον του εξαιτίας των αισθητικών του απόψεων – στην δεύτερη, εξαιτίας των πολιτικών του θέσεων.

Αλλά χωρίς τον “Εζρα Πάουντ η σύγχρονη λογοτεχνία δεν θα ήταν σίγουρα αυτή που γνωρίζουμε.

Ενδεικτικά ο κριτικός David Perkins γράφει στην “ Ιστορία της Συγχρονης Ποίησης” :
“Το λιγότερο που μπορεί να απαιτήσει για την ποίησή του είναι ότι για τουλάχιστον μισό αιώνα υπήρξε ένας από τους τρεις ή τέσσερεις καλύτερους ποιητές στην αγγλική γλώσσα. Η συνεισφορά του στην ποίηση ήταν τριπλή : σαν ποιητής, σαν κριτικός και σαν υποστηρικτής της ιδιοφυίας , με προσωπική του εμπλοκή”.

Ο ίδιος ο Πάουντ , σ” ένα γράμμα του στην αμερικανίδα εκδότρια Harriet Monroe το 1915 γράφει σχετικά με τις προσπάθειές του:
“να κρατήσω ζωντανή μια ομάδα πολλά υποσχόμενων νέων ποιητών, για να αναβιβαστούν οι τέχνες στην πρέπουσα θέση τους , σαν αναγνωρισμένος οδηγός και φάρος του πολιτισμού”.

Δεν θα επιχειρήσω ούτε στο ελάχιστο κάποια περιληπτική βιογραφία του Πάουντ, εξάλλου εύκολα ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να την βρει στο διαδίκτυο- και μάλιστα σε πολλές “εκδοχές”.

Όμως είναι σημαντικό να αναφερθώ στα δύο ποιητικά κινήματα των οποίων υπήρξε εμπνευστής και συν-ιδρυτής.

Περίπου το 1912 ο Πάουντ βρίσκεται στο Λονδίνο και συμμετέχει στην ίδρυση του κινήματος “Imagism” (από την λέξη “image” εκ της λατινικής “imago” = μορφή, απεικόνιση, όψη, εικόνα, αντίγραφο, πνεύμα, ομοιότητα, παραβολή, αλληγορία, φάντασμα, όραμα, όνειρο, σκιά, ιδέα).

Το κίνημα συνδύαζε το ζητούμενο της δημιουργία μιας “εικόνας” (- μάλλον αυτό που θα μπορούσαμε να ορίσουμε σαν την “νοητική και συναισθηματική σύνθεση μέσα στην διάρκεια μιας στιγμής” ή σαν “διαμεσολαβιτική μεταφορά” , σήμερα με την κινηματογραφική μας παιδεία θα το ονομάζαμε “στιγμιότυπο”-) με ιδιαιτέρως υψηλές απαιτήσεις και ικανότητες στην γνώση και χρήση της γλώσσας.

Στην παράθεση των ζητουμένων ο Πάουντ υπήρξε καταλυτικός, καθώς προκηρύσσει :
Άμεση διαχείρηση του “αντικειμένου”, είτε πρόκειται για κάτι υποκειμενικό είτε αντικειμενικό
Όχι χρήση λέξεων που δεν αναφέρονται στην παρουσίασή του
Σε σχέση με τον ρυθμό : να συνθέτει κανείς με την λογική μιας μουσικής φράσης , όχι με την λογική ενός μετρονόμου

Δηλαδή :

α) προσεκτική παρατήρηση και περιγραφή των φαινομένων, είτε αναφερόμαστε σε συναισθήματα, αισθήσεις ή συγκεκριμμένες οντότητες και αποφυγή των αοριστολογιών, των γενικοτήτων και των “αερολογιών”.

Ο Πάουντ ζητά “την αυθεντική απόδοση, είτε πρόκειται για κάτι αντικειμενικά κείμενο είτε πρόκειται για συναίσθημα, και προκηρύσσει “ μια οξύτατη δυσπιστία στο αόριστο και γενικό των δηλώσεων, μάλιστα ως απειλή για την μεταφορά των ιδεών του ενός στους άλλους.

β) την αποφυγή της “ποιητικής έκφρασης” σε βάρος της ομιλουμένης γλώσσας και την απόσταξη των ιδεών, ώστε το ζητούμενο να εκφράζεται το δυνατόν πιο ακριβώς και καθαρά.

γ) την απόρριψη των συνηθισμένων μετρικών μορφών και την προτίμηση προσωπικών“ρυθμολογιών”:
“Κάθε ποίημα”, έλεγε, “οφείλει να έχει έναν δικό του ρυθμό, που ν” ανταποκρίνεται ακριβώς στο συναίσθημα ή στην απόχρωση του συναισθήματος- που είναι το ζητούμενο ( να αποδοθεί)”.

Η πρώτη ομάδα των “Imagists” περιλάμβανε τους : τον ίδιο τον Pound, την H. D. (Hilda Doolittle), τον Richard Aldington, τον F. S. Flint και τον William Carlos Williams.

Όταν όμως κάποιοι , όπως η αμερικανίδα ποιήτρια Amy Lowell, υιοθέτησαν τον τίτλο – χωρίς βέβαια να πληρούν τα δεδομένα , ο Πάουντ άλλαξε τον όρο από “ Image”σε “Vortex” και το κίνημα από “Imagism”σε “Vorticism”. Διασώζονται οι δηλώσεις του στο “Fortingtly Review”, 1/9/1914, όπου διευρύνει τον ορισμό του για την έννοια του κινήματος και της αρχικής επιλεγμένης λέξης :
“Ιmage: ένας ακτινοβόλος κόμβος ή σύμπλεγμα, αυτό είναι που εννοώ και αποκαλώ Vortex (= Δίνη ) και από το οποίο, εξαιτίας του οποίου, και μέσα στο οποίο οι ιδέες βρίσκονται σε αέναη κίνηση”.

Το οποίο «Vorticism» κι έγινε, άμεσα, περισσότερο “κατανοητό” σαν αισθητική αρχή, εξελίχθηκε σ” ένα γενικότερο κίνημα τέχνης και συμπεριέλαβε σύντομα ζωγράφους και μουσικούς , όπως
τον Wyndham Lewis -ζωγράφο και ποιητή καθώς και εκδότη του περιοδικού του κινήματος, με τον τίτλο “BLAST” ( ω, ναι, αυτό ήταν το πρώτο “BLAST” : διότι , εκτός όλων των άλλων- δηλαδή την σημασία στα αγγλικά = έκρηξη και την προέλευση από τα ελληνικά= βλαστός – ως ακρώνυμο BLAST σημαίνει : Basic Local Alignment Search Tool, δηλαδή ένας αλγόριθμος για την συγκριτική μελέτη πρότυπων ακολουθιών βιολογικών πληροφοριών, όπως ακολουθίες αμινοξέων διαφόρων πρωτεϊνών και νουκλεϊδιών του DNA ( !) )
και τον γλύπτη Henri Gaudier-Breska ( σας προτρέπω θερμά να δείτε την ταινία του Ken Russelγια την ζωή του , με τον τίτλο “Άγριος Μεσσίας–“Savage Messsiah”, ιδιαίτερα διότι “αντανακλά” πλήρως στις πρωταρχικές ιδέες του ίδιου του κινήματος “Vorticism”).
Τώρα, μέσα στα εννοούμενα , τα σημαινόμενα και τα ζητούμενα αυτής της τελευταίας παραγράφου θα έπρεπε να υπάρχει μι απαραπομπή για τον Μαρσέλ Ντουσάμπ και τον Άλντους Χάξλεϋ, την οποία και θα φροντίσω να εκπληρώσω λίαν προσεχώς.
O Hernest Hemingway γράφει για τον Πάουντ: ““Eχουμε τον Πάουντ, τον μεγαλύτερο εν ζωή ποιητή, που αφιερώνει το ένα πέμπτο της ζωής του στην ποίηση. Στον υπόλοιπο χρόνο που του μένει προσπαθεί να αναβαθμίσει, τόσο υλικά όσο και ποιητικά, τις ζωές των φίλων του. Τους υπερασπίζεται όταν τους επιτίθενται, τους βρίσκει εκδότες και τους βγάζει από την φυλακή. Τους δανείζει χρήματα και βρίσκει αγοραστές για τους πίνακές τους. Τους πληρώνει τα νοσήλεια και τους αποτρέπει από την αυτοκτονία. Και στο τέλος κάποιοι λίγοι απ” αυτούς αποφεύγουν να τον μαχαιρώσουν πισώπλατα.”. ( “Life of Ezra Pound, Noel Stock)

Ο Πάουντ ήταν πολύγλωσσος, βαθύς γνώστης της αρχαιότητας και της αρχαίας ελληνικής, ρωμαϊκής, αιγυπτιακής, κινεζικής ποίησης και αυτής των μεσαιωνικών τροβαδούρων, όλης της ποίησης που, κατά την δική άποψη, απέπνεε «ιερότητα». Το μεταφραστικό του έργο είναι τεράστιο και τεραστίας σημασίας, κινείται από τον Δαντη ως την κινεζική ποίηση και τον Σοφοκλή.

Επίσης: υπήρξε σφοδρός πολέμιος της μάστιγας της διεθνούς τοκογλυφίας και αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του στην οξύτατη καταγγελία της.

Δήλωνε πολέμιος των επικυρίαρχων οικονομικών θεωριών του Δυτικού Κόσμου, επισημαίνοντας ότι οι άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών οφείλουν να είναι πάντα πρωτοπόροι σε κάθε επανάσταση ή κοινωνική αλλαγή.

Πίστευε ότι το χρήμα δεν θα έπρεπε να ήταν παρά ένα αποδεικτικό, μια έντυπη πιστοποίηση της πραγματικής εργασίας του ανθρώπου, ένα «μέτρο» του χρόνου που επένδυσε και της αξίας του έργου που παρήγαγε . Απώλεσε όμως την φύση του, καθώς μετετράπη σε ανώνυμο εμπόρευμα που πωλείται, αγοράζεται, και χειραγωγείται από «τα γουρούνια των τραπεζών» που μονοπωλούν την οικονομία*.

Οι τραπεζίτες, άνθρωποι χωρίς πρόσωπο, καλυμμένοι κάτω από την ανώνυμη συλλογικότητα των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών, μπορούν να ελέγχουν την κυκλοφορία του χρήματος εις βάρος της κοινωνίας με το να το κρατούν δέσμιο στις τράπεζες, δυσκολεύοντας τις αγορές προϊόντων και δημιουργώντας ένα χάσμα μεταξύ εθνικού προϊόντος και εθνικού πλούτου.

Η γνώμη του για το τραπεζικό κατεστημένο είχε τις ρίζες της στις ιδέες ενός εκ των εμβληματικών μορφών και ιδρυτών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, του Τόμας Τζέφερσον, σύμφωνα με τον οποίο το τραπεζικό κατεστημένο είναι πιο επικίνδυνο από ολόκληρους στρατούς.( Σήμερα, άραγε , πόσοι είναι εκείνοι που αμφιβάλλουν για κάτι τέτοιο ; )

Η πολιτική κριτική που ασκούσε στο καπιταλιστικό σύστημα περιστρεφόταν γύρω από το γεγονός ότι όπου ευνοείται ο οικονομικός ανταγωνισμός, οι τραπεζίτες, οι τοκογλύφοι, και οι άνθρωποι του χρήματος και των αγορών γίνονται επικυρίαρχοι της κοινωνίας, σε αντίθεση με τους πραγματικούς παραγωγούς αγαθών που βυθίζονται στα χρέη και την υποτέλεια δεδομένου ότι σύμφωνα με την εβραϊκή οικονομική θεολογία, «όταν δουλεύεις δεν έχεις χρόνο για να βγάλεις λεφτά».

Κάποιες από τις «οικονομικές» του ιδέες ήταν εύλογες και ενδιαφέρουσες, όπως για παράδειγμα η καταπολέμηση της ανεργίας σε περιόδους ύφεσης με την εισαγωγή εβδομάδας εργασίας μικρότερης διάρκειας της συνήθους (ένα είδος μερικής απασχόλησης των εργαζομένων), αλλά και η προβολή της «αρχής του Τζέφερσον» ότι «κανένα κράτος ( σημ. μεταφράζω ως “κράτος” το nation=έθνος, αλλά θεωρώ ότι αυτονοήτως από την σύγχρονη χρήση του έχει απωλέσει την πραγματική του σημασία) δεν έχει το δικαίωμα να δανείζεται χωρίς ν” αποπληρώνει το χρέος του κατά την διάρκεια της ζωής αυτών που υπέγραψαν την δανειακή σύμβαση»**, δηλαδή πρακτικά εντός μιας εικοσαετίας, άποψη ιδιαιτέρως βαρύνουσα σε σχέση με τα όσα διαμείβονται σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα.
«Είναι τρομερό τι μπορεί να σου κάνει μια φλέβα ειρωνίας, χώνει την ουρά της παντού, παντού, δεν σ” αφήνει στιγμή ν” αφεθείς αφελώς, φοβάμαι ότι γίνομαι τερατωδώς φιλύποπτη, απαισίως κριτική έναντι της “πραγματικότητας”.«

Ο Πάουντ πηγαίνει στην Ιταλία στα 1924 και συνεργάζεται με το κίνημα του Μουσολίνι, το οποίο και αντιμετωπίζει σαν τελευταία ευκαιρία αντίδρασης στην διεθνή πολιτικο-οικονομική “σκευρωρία”. Συμμετέχει έως και στην Δημοκρατία του Σαλό : χαρακτηρίστηκε «θερμός υποστηρικτής του Μουσσολίνι» ( και, με τον τρόπο του, υπήρξε), αντισημιτιστής και «ένθερμος πολέμιος της εισόδου των ΗΠΑ στον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο και της ως εκ τούτου ανάμιξής της στα Ευρωπαϊκά θέματα» ( αυτό το υπήρξε, σίγουρα).

Παρ” όλα αυτά, οι Ιταλοί παρτιζάνοι που τον συνέλαβαν στο Τσιάβαρι στις 2 Μαίου του 1945, σε δυο μέρες τον άφησαν ελέυθερο.

Τρεις μέρες μετά, στις 5 Μαίου του ’45, παραδόθηκε μόνος του στους αμερικανούς, σ” ένα στρατόπεδο έξω από την Πίζα. Τις πρώτες 25 μέρες του στο στρατόπεδο τις πέρασε κλεισμένος σ” ένα ανοικτό κλουβί.

Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του έγραψε τα«Τραγούδια της Πίζας» (The Pisan Cantos), που ο ίδιος χαρακτήρισε ως work in progress και που, παραδόξως, κέρδισαν το πρώτο βραβείο Bollingen από τη βιβλιοθήκη του Κογκρέσου το 1948.

Δικάζεται στην Αμερική ως “εγκληματίας πολέμου-συνεργός των φασιστών- αντισημιτιστής”, αλλά με το ελαφρυντικό της ψυχικής διαταραχής δεν του αποδίδεται καμία ποινική ευθύνη.

Παρ” όλα αυτά παραμένει έγκλειστος έως το 1958 στο Ψυχιατρείο των ποινικών κρατουμένων «Αγία Ελισάβετ» της Ουάσινγκτον, όπου συνεχίζει να γράφει τα Κάντος του και ταυτόχρονα να μεταφράζει αρχαία κινεζική ποίηση και την τραγωδία του Σοφοκλή «Τραχίνιαι».

Το 1958 αποφυλακίστηκε με το αιτιολογικό της φρενοβλάβειας και επέστρεψε στην Ιταλία.

Στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων, που τον περίμεναν στο λιμάνι της Νάπολης, απάντησε :

«..όλη η Αμερική είναι ένα άσυλο». (σημ. asylum= ψυχιατρείο)

Δεν ξαναμίλησε δημόσια ποτέ.

Πέθανε στη Βενετία στις 2 Νοεμβρίου του 1972.

Παραθέτω εδώ δύο αποφθέγματά του και τρία αποσπάσματα από ποιήματα.

Αποφθέγματα:
«Σκλάβος είναι αυτός που περιμένει να έρθει κάποιος να τον ελευθερώσει».
“Όταν η λογοτεχνία ενός λαού εκφυλίζεται, εκφυλίζεται και ο ίδιος ο λαός”.

Αποσπάσματα από τα Pisan Cantos
Κάντο XLV – Με την Τοκογλυφία (μτφρ: Γιώργος Μπλάνας)
Με την τοκογλυφία,
δεν φτιάχνουν σπίτια οι άνθρωποι γερά:
η κάθε πέτρα λαξεμένη και βαλμένη στη θέση της σωστά
να στρώσει απάνω ο σοβάς,
να δέσει ο σκελετός, να κάτσουν τα στολίδια.
Με την τοκογλυφία
δεν ζωγραφίζουν οι άνθρωποι
παράδεισους στις εκκλησίες
μετά βαΐων και κλάδων,
την παναγιά να δέχεται τον άγγελο εξ ουρανών
κι απάνω εκεί στο πρόχειρο μολύβωμα να λάμπει
το φωτοστέφανό της….
Με την τοκογλυφία,
κρίμα μεγάλο κι άδικο ενάντια την φύση,
κάτι μπαγιάτικα αποφάγια το ψωμί σου
χάρτινο το ψωμί σου,
χωρίς το στάρι των βουνών και το σκληρό αλεύρι….
Ωδή για την επιλογή του τάφου μου
…………………………………………………
ΙΙ
Η εποχή απαιτούσε μιαν εικόνα
Του επιταχυνόμενου μορφασμού της,
Κάτι για τη σύγχρονη σκηνή
Όχι, πάντως μιαν Αττική χάρη,
Όχι, όχι ασφαλώς, τους σκοτεινούς ρεμβασμούς
Της εσωστρέφειας
Καλύτερα ψευδολογίες
Παρά τους κλασικούς σε παράφραση!
Η “εποχή απαιτούσε” κυρίως ένα γύψινο εκμαγείο
Φτιαγμένο χωρίς καμιάν απώλεια χρόνου,
Μια πρόζα κινηματογραφική, όχι, όχι ασφαλώς, αλάβαστρο
Ή την “πλαστική»” της ρίμας.
Ίτε
Πηγαίνετε τραγούδια μου, αναζητήστε τον έπαινό σας από τους νέους
Και από τους αδιάλλακτους
Βαδίστε μόνο ανάμεσα στους εραστές της τελειότητας.
Επιδιώξτε ακόμα να στέκεστε κάτω από το σκληρό Σοφόκλειο φως
Και αποδεχθείτε με ευχαρίστηση τα τραύματά σας από αυτό.

Καστοριά, 25/ 8/2015
Τάνια Κίτσου – σκηνοθέτης- ζωγράφος

http://www.elogiki.gr/ezra-paount-fenomeno/

Κερεντζής Λάμπρος Για την Εμπιστοσύνη

Για την Εμπιστοσύνη 1:

Γενικά...
Η εμπιστοσύνη είναι μια αίσθηση που αναπτύσσεται μαζί με το άτομο και εκφράζει την συσσώρευση εμπειρίας του μέσα από την οποία αντλεί την ύπαρξή της.
Είτε βρίσκεται στην παιδική ηλικία, την εφηβική, την νεότητα, ή την ενηλικίωση, η εμπιστοσύνη είναι η αίσθηση εκείνη που η παρουσία, ή απουσία της καθορίζει την ανάπτυξή του.
Μιλώντας για την εμπιστοσύνη, αναφερόμαστε στην αίσθηση κάθε ατόμου από τη σχέση με τον εαυτό του, ή οποία είναι απόρροια της σχέσης του με το περιβάλλον.
Άρα η εμπιστοσύνη αναπτύσσεται σε δύο διαφορετικά αλληλοεξαρτώμενα πλαίσια που είναι, αυτό της σχέση με το εαυτό και της σχέσης με τους άλλους. Δηλαδή η σχέση με το περιβάλλον έρχεται να ενισχύσει, ή να αποδυναμώσει την σχέση με τον εαυτό.
Έτσι η πίστη στον εαυτό και η ασφάλεια την οποία μπορεί να αποκομίσει για το μέλλον, εξαρτάται από τις συνθήκες του περιβάλλοντος και την στάση του ατόμου απέναντι σε αυτές.
Τις συνθήκες του περιβάλλοντος τις καθορίζουν άλλα άτομα. Με ίδιο τρόπο ώστε και το ίδιο το άτομο είναι μια συνθήκη για τους άλλους. Η εμπιστοσύνη στην σχέση μαζί τους όπως και στη σχέση με τον εαυτό, καθορίζεται από την μορφή και τον τρόπο λειτουργίας της σχέσης που αναπτύσσεται ανάμεσά τους.
Ο συνθήκες και το άτομο είναι σε μια συνεχή σχέση αντιπαράθεσης στο βαθμό που αυτό θέλει να αποκτήσει τον έλεγχό τους. Ο έλεγχος των συνθηκών ανάπτυξης, του επιτρέπει να κατασκευάσει την εμπιστοσύνη και πιο γενικά τον εαυτό του, σαν βασικός παράγοντας της σχέση με το περιβάλλον.
Εμπιστοσύνη αναπτύσσεται περισσότερο μέσω της αντιπαράθεσης, της άρνησης η οποία επιτρέπει την έκφραση και την υπεράσπιση της γνώμης του ατόμου στην σχέση με τους άλλους, με στόχο την διαμόρφωση των συνθηκών της σχέσης, παρά μέσω της σιωπηλής αποδοχής, δηλαδή της υποταγής και της εκβιαστικής συμφωνίας μαζί τους.
Στην πρώτη περίπτωση καλλιεργείται η εμπιστοσύνη στον εαυτό, στην δεύτερη η εμπιστοσύνη στους άλλους.
Η αβεβαιότητα ήταν πάντα το περιεχόμενο του περιβάλλοντος για το άτομο. Η ζωή του καταναλώνεται στην προσπάθεια να μετατρέψει αυτή την αβεβαιότητα σε βεβαιότητα μέσα από την δική του προσπάθεια και όχι από την προσπάθεια των άλλων.
Όσο λοιπόν το περιβάλλον φαίνεται φιλικό και δημιουργεί την ευκολία για το άτομο τόσο καλλιεργεί την αβεβαιότητα του εαυτού και το αντίθετο. Για τον απλούστατο λόγο ότι δεν του επιτρέπει να μετρηθεί με την αβεβαιότητα αλλά του δημιουργεί μια βεβαιότητα έτοιμη, αλλά “ξένη” προς αυτό.
Η αβεβαιότητα λοιπόν είναι η αίσθηση που πυροδοτεί το άτομο στην αναζήτηση της ασφάλεια απέναντι στις συνθήκες που το περιβάλλουν και κάθε ενέργεια για την αναζήτησή της, δημιουργεί το υπόβαθρο κατασκευής της εμπιστοσύνης και του εαυτού.
Άρα δεν υπάρχει εμπιστοσύνη χωρίς την ύπαρξη μιας αβεβαιότητας και της προσπάθεια ξεπεράσματος της, δηλαδή μετατροπής της σε βεβαιότητα. Η εμπιστοσύνη είναι το αποτέλεσμα μιας συνεχούς συσσώρευσης εμπειρίας που δημιουργεί την βεβαιότητα ενάντια στην αβεβαιότητα.
Η εμπιστοσύνη, ξέχωρα από το ότι είναι μια αίσθηση, στην ουσία είναι το αποτέλεσμα μιας πράξη ξεπεράσματος του ίδιου του εαυτού. Κατακτάται συνεχώς μέσα από την πράξη. Μια πράξη δημιουργίας του εαυτού και εξασφάλισης της συνέχειας του και αυτή εκφράζεται κάθε στιγμή και σε κάθε κατάσταση. Χωρίς αυτή, η εμπιστοσύνη εγκαταλείπει τον εαυτό σε μια παθητικότητα που προετοιμάζει τον θάνατό της. Η παθητικότητα λοιπόν είναι το φέρετρο της εμπιστοσύνης.
Στην εμπιστοσύνη δεν έχει σχέση το αποτέλεσμα όσο η πρόβλεψη η οποία σπρώχνει την εξέλιξη των καταστάσεων. Έχει σχέση η στρατηγική που το άτομο υιοθετεί για να φθάσει σε ένα αποτέλεσμα και όχι το αποτέλεσμα αυτό καθεαυτό. Η πρόβλεψη λοιπόν, και η στρατηγική για το επερχόμενο αποτελεί το βασικό στοιχείο της εμπιστοσύνη.
Έτσι η εμπιστοσύνη προς τους άλλους εμπεριέχει την γνώση της συμπεριφοράς τους και την ικανότητα του ατόμου να προβλέψει τις ενέργειες τους. Το άτομο λοιπόν έχει περισσότερο εμπιστοσύνη σε άτομα που γνωρίζει, και τα οποία το γνωρίζουν ώστε να του έχουν εμπιστοσύνη και αυτά, δημιουργώντας ένα κύκλο γνωριμιών που απομακρύνουν την αβεβαιότητα και τον περικλείουν σε ένα πλαίσιο βεβαιότητας όπου μπορεί να αναπτυχθεί με ασφάλεια. Τέτοια πλαίσια είναι η οικογένεια, οι φίλοι, οι συνάδελφοι στην εργασία του κ.λ.π. . .
Ίσως έχουμε την εντύπωση ότι, το να έχουμε εμπιστοσύνη στον άλλον είναι πιο σημαντικό από το να μας έχουν, όμως, η εμπιστοσύνη προς τον εαυτό κατασκευάζεται περισσότερο μέσα από την εμπιστοσύνη που δείχνουν οι άλλοι προς το πρόσωπό μας, παρά από την εμπιστοσύνη που δείχνουμε εμείς προς αυτούς.
Και κάτι τελευταίο...Η εμπιστοσύνη έχει τις ρίζες της στο παρελθόν, κατασκευάζεται στο παρόν και προσπαθεί, όσο το δυνατόν καλύτερα, να προσδιορίσει το μέλλον.
Κερεντζής Λάμπρος
Στο επόμενο: Η εμπιστοσύνη στην Οικογένεια.
πίνακας: nadine prunier http://www.galerie-creation.com/artiste-nadine-prunier-m-1083.html

http://kerentzis.blogspot.gr/2015/09/1.html

Η ιστορία του νεκρού αγοριού που συγκλόνισε τον πλανήτη

Η εικόνα του, πεσμένου μπρούμυτα σε μια παραλία της Αλικαρνασσού στην Τουρκία τον έκανε χωρίς να το θέλει σύμβολο της ανείπωτης τραγωδίας των χιλιάδων προσφύγων από τη Συρία. Ήρθε η ώρα να μάθουμε και την ιστορία του αγοριού που πνίγηκε στο Αιγαίο καθώς προσπαθούσε να περάσει στην Κω.

Δεν ήταν το μοναδικό παιδί που πνίγηκε στο ναυάγιο του δουλεμπορικού που μετέφερε Σύρους πρόσφυγες από την Αλικαρνασσό στην Κω. Πνίγηκαν κι άλλα παιδιά. Ανάμεσά τους, ο αδερφός του.

Η φωτογραφία του μικρού αγοριού στην παραλία της Τουρκίας, η εικόνα του άψυχου κορμιού του να γίνεται έρμαιο των κυμάτων έγινε πρώτο θέμα παντού. Στο άψυχο κορμάκι του, το ντυμένο ακόμη με το σορτσάκι και το μπλουζάκι του, συγκεντρώθηκε όλο το δράμα των εκατομμυρίων ανθρώπων που εγκαταλείπουν τη Συρία του εμφυλίου, του Άσαντ, των τζιχαντιστών.

Το όνομα του αγοριού που συγκίνησε, εξόργισε, "άγγιξε" εκατομμύρια ανθρώπων που είδαν την εικόνα του, είναι Αϊλάν Κουρντί. Ήταν τριών ετών. Ταξίδευε μαζί με τον 5χρονο αδερφό του Γκαλίπ, τη μητέρα και τον πατέρα τους. Οικογένεια Κούρδων, είχαν φύγει από τη Συρία για να γλιτώσουν τον πόλεμο, έφτασαν στο Μποντρούμ και από εκεί τους έβαλαν σε βάρκα με στόχο να  περάσουν και να φθάσουν στην ασφάλεια της Κω.

Μισή ώρα αφού η βάρκα γεμάτη Σύρους πρόσφυγες έφυγε από την Αλικαρνασσό, βυθίστηκε στο Αιγαίο. Στα διεθνή χωρικά ύδατα.
Σύμφωνα με έναν επιζώντα, τον Ομέρ Μοσόν, 175 άνθρωποι στριμώχτηκαν από τους δουλέμπορους σε 12 βάρκες για να περάσουν από την Τουρκία στην Ελλάδα. "Πληρώσαμε 2050 ευρώ ο καθένας" λέει. "Η βάρκα ήταν για 10 ανθρώπους. Βυθίστηκε σχεδόν μόλις βγήκαμε στ' ανοιχτά. Όσοι δεν ήξεραν κολύμπι, δεν είχαν καμία τύχη".
Η οικογένεια βρισκόταν σε ένα από τα δύο σκάφη που βυθίστηκαν τις 2/9/2015 με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους συνολικά 12 πρόσφυγες από τη Συρία.

Ο Γκαλίπ και ο Αϊλάν δεν φορούσαν σωσίβια... Δεν είχαν καμία τύχη. Πνίγηκε και η μητέρα τους, η 35χρονη Ριχάν. Ο πατέρας τους Αμπντουλάχ κατάφερε να γυρίσει στην ακτή.

Λίγη ώρα αργότερα, τα άψυχα κορμάκια των δυο αγοριών ξεβράστηκαν στην ακτή Αλι Χοκα στην Αλικαρνασσό. Εκεί, ο φωτογραφικός φακός του Reuters κατέγραψε τις συγκλονιστικές εικόνες που έκαναν το γύρο του κόσμου και έγιναν σύμβολο της τραγωδίας.

Εκεί, ο μικρός Αϊλάν βρέθηκε από έναν Τούρκο συνοριοφύλακα πεσμένος μπρούμυτα στην άμμο. Νεκρός πριν μάθει τις λέξεις πόλεμος και προσφυγιά. Ο άνδρας έγινε κι εκείνος σύμβολο: σήκωσε απαλά στα χέρια του το άψυχο σώμα του παιδιού και το απομάκρυνε από την παραλία. Το ίδιο έκανε κάποιος συνάδελφός του, με το σώμα του 5χρονου Γκαλίπ.

Η αδερφή του πατέρα των παιδιών Teema Kurdi, εργάζεται για περισσότερο από 20 χρόνια σε κομμωτήριο στο Βανκούβερ του Καναδά. Μιλώντας σε εφημερίδα του Καναδά είπε, συντετριμμένη, ότι προσπάθησε πολύ να βρει οικονομική βοήθεια προκειμένου να τους πάρει από το Κομπάνι, αλλά δεν τα κατάφερε για αυτό το λόγο μπήκαν σε αυτό το πλοίο.

«Προσπαθούσα να τους πληρώνω και το ενοίκιο στην Τουρκία, αλλά είναι απαίσιος ο τρόπος με τον οποίο φέρονται εκεί στους Σύρους» πρόσθεσε.

«Το μόνο που μας είπε ο αδερφός μου είναι ότι η γυναίκα μου και τα παιδιά είναι νεκρά» είπε η Teema.
Σύμφωνα με τουρκικά δημοσιεύματα ο πατέρας των παιδιών κατάφερε να διασωθεί και το μόνο που ζήτησε είναι να μπορέσει να μεταφέρει την οικογένειά του πίσω στην πατρίδα του για να ταφούν και στη συνέχεια, όπως είπε να ταφεί και αυτός στο πλευρό τους.

Δυο αγόρια, μια τραγωδία. Αυτή ήταν η ιστορία τους.

Υπάρχει όμως και μια δεύτερη τραγική ιστορία. Μαζί με τη βάρκα του Αϊλάν και του Γκαλίπ, υπήρχαν κι άλλες. Σε μια από αυτές επέβαιναν 16 πρόσφυγες. Κι αυτή βυθίστηκε. Οκτώ πνίγηκαν, τέσσερις σώθηκαν και άλλοι τέσσερις αγνοούνται.

Ανάμεσα στους νεκρούς ο 11χρονος Ζάινμπ Αχμέτ Χαντί και ο 9χρονος αδερφός του Χαϊντέρ. Η μητέρα τους Ζεϊνεπ και η αδερφή τους Ροουάντ κατάφεραν να επιζήσουν.

Από την αρχή του χρόνου ο θλιβερός απολογισμός των νεκρών προσφύγων και μεταναστών έχει ξεπεράσει τις 2500.
Το χθεσινό τραγικό περιστατικό, και η εικόνα του νεκρού Aylan, έχει προκαλέσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον και μπορεί να λειτουργήσει για την αλλαγή της σκληρής στάσης των ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στο δράμα των προσφύγων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα οι βρετανικές εφημερίδες επιτίθενται στον πρωθυπουργό της χώρας, Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος δήλωσε ότι «δεν νομίζω ότι η λύση είναι απλά να αποδεχόμαστε στη χώρα όλο και περισσότερους πρόσφυγες». Σε αντίθεση με τον Βρετανό πρωθυπουργό, ο Βρετανός πρέσβης στο Βερολίνο είπε ότι η Γερμανία έχει δεχθεί τους τελευταίους μήνες το 43% των προσφύγων που καταθέτουν αιτήσεις ασύλου. Η εφημερίδα Independent καλεί τους Βρετανούς να υπογράψουν αιτήσεις για να αλλάξει η πολιτική της χώρας στο θέμα της μετανάστευσης.
Σύμφωνα με τον Guardian, ο κόσμος αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα προσφυγικών ροών από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι έχουν προσεγγίσει την Ευρώπη και κάποιες χώρες ό-πως η Ελλάδα προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο πρόβλημα μετανάστευσης στη σύγχρονη ιστορία.
Από τους πρόσφυγες που έχουν περάσει στην Ευρώπη το 69% προέρχεται από τη Συρία, το 18% από το Αφγανιστάν και οι υπόλοιποι από επίσης εμπόλεμες περιοχές του Ιράκ και της Σομαλίας.




Πηγές: Guardian/ Independent / Daily Mirror / topontiki.gr
http://www.enallaktikos.gr/ar18290el-i-istoria-toy-nekroy-agorioy-poy-sygklonise-ton-planiti.html

Ακολουθεί αναδημοσίευση από την μηχανή του χρόνου με τίτλο :
Παγκόσμια φρίκη προκαλεί η εικόνα του νεκρού παιδιού που ξεβράστηκε στα τουρκικά παράλια. 

#KiyiyaVuranInsanlik: Η ανθρωπιά ξεβράστηκε στην ακρογιαλιά, ο τίτλος του Hastag στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης 02/09/2015

Το άψυχο σώμα του παιδιού ξεβράστηκε σε παραλία κοντά στο Μποντρούμ. Πιθανότατα βρισκόταν μέσα στα σκάφη που μετέφεραν Σύρους πρόσφυγες στην Κω από τα νοτιοδυτικά παράλια της Τουρκίας και βυθίστηκαν προτού φτάσουν στην ακτή.

 Το αγοράκι κείτεται στην άμμο γαλήνιο, σαν να κοιμάται. Είναι νεκρό και ένας άνδρας αναλαμβάνει τον άχαρα ρόλο της περισυλλογής της σορού. Η εικόνα εκθέτει τον ανθρώπινο πολιτισμό σε Δύση και Ανατολή και το διαδίκτυο έχει πλημμυρίσει με σχόλια όπως «ντροπή» και επικρίσεις προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για την πολιτική που ακολουθεί στο προσφυγικό ζήτημα. 

Η φωτογραφία δείχνει ένα αγοράκι που φοράει ένα κόκκινο μπλουζάκι και μπλε σορτσάκι να κείτεται με το πρόσωπο στην άμμο, κοντά στην Αλικαρνασσό (Μποντρούμ). Όποια απόφαση και να πάρουν κυβερνήσεις και παγκόσμιοι οργανισμοί η ψυχή αυτή χάθηκε. Και ήταν απολύτως αθώα. 

Σε μια δεύτερη εικόνα, ένας αστυνομικός κρατάει στην αγκαλιά του το άψυχο σώμα του παιδιού και το απομακρύνει από το σημείο. Τα δύο πλοιάρια που μετέφεραν τους πρόσφυγες, οι οποίοι πιστεύεται ότι ήταν Σύροι, είχαν αποπλεύσει ξεχωριστά από την περιοχή Ακιαρλάρ της χερσονήσου της Αλικαρνασσού, σύμφωνα με έναν αξιωματικό των τουρκικών λιμενικών Αρχών. Στους νεκρούς περιλαμβάνονται πέντε παιδιά και μια γυναίκα. Άλλοι επτά άνθρωποι σώθηκαν από σκάφη του Λιμενικού ενώ δύο έφτασαν κολυμπώντας στην ακτή, καθώς φορούσαν σωσίβια. Ο ίδιος αξιωματικός είπε ότι έχουν σχεδόν σβήσει οι ελπίδες να βρεθούν ζωντανοί δύο ακόμη πρόσφυγες που αγνοούνται.Με βάση τα στοιχεία από τα Συριακό Παρατήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, από το 2011 οπότε ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος στη χώρα έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 240 χιλιάδες άνθρωποι και οι πρόσφυγες αγγίζουν τα 4 εκατ. ψυχές. Μεταξύ των θυμάτων είναι 12 χιλιάδες παιδιά. Ο μικρός που ξεψύχησε στο Αιγαίο είναι ένα από αυτά. Το βίντεο από την Αλικαρνασσό περιέχει σκληρές εικόνες:...

Πηγές: Daily Mail/ Newsit
http://www.athensmagazine.gr/portal/newsnpeople/198375
http://www.mixanitouxronou.gr/pagkosmia-friki-prokali-i-ikona-tou-nekrou-pediou-pou-xevrastike-sta-tourkika-paralia-kiyiyavuraninsanlik-i-anthropia-xevrastike-stin-akrogialia-o-titlos-tou-hastag-sta-mesa-kinonikis-diktiosis/