Τι κοινό έχει η μονογαμία με τo συναισθηματικό δέσιμο στο DNA μας;
Οι έρευνες ξεκίνησαν μελετώντας την κοινωνική και σεξουαλική ζωή των θηλαστικών με σκοπό να συσχετίσουν την βιοχημεία με συγκεκριμένες συμπεριφορές. Η Sue Carter σε αλλεπάλληλες έρευνες μαζί με την επιστημονική της ομάδα βρήκε λοιπόν ότι η οξυτοκίνη αυξάνει τις μονογαμικές τάσεις στα θηλαστικά σε βαθμό που όσο περισσότεροι υποδοχείς οξυτοκίνης υπάρχουν σε κάποιο θηλαστικό, τόσες περισσότερες μονογαμικές συμπεριφορές έχει.
Η οξυτοκίνη είναι ένα νευροπεπτίδιο, κυκλοφορεί όχι μόνο στις εγκεφαλικές δομές και δικτυώσεις αλλά και στο αίμα μας επηρεάζοντας ζωτικά όργανα του περιφερειακού νευρικού συστήματος. Το συγκεκριμένο νευροπεπτίδιο έχει συσχετιστεί συμπερασματικά και εμπεριστατωμένα με τις συμπεριφορές αφοσίωσης, φροντίδας, εμπιστοσύνης και γενναιοδωρίας. Όχι τυχαία, ο Kosfied (2005) επικεφαλής στις έρευνες σχετικά με την αλτρουιστική δράση της οξυτοκίνης διαπίστωσε ότι στα άτομα του πειράματος που τους είχε χορηγηθεί οξυτοκίνη με ρινικό σπρέυ παρατηρήθηκε ότι είχαν την τάση να δίνουν πιο πρόθυμα τα χρήματα τους σε σχέση με την ομάδα ελέγχου όπου δεν είχε χορηγηθεί οξυτοκίνη.
Και όχι μόνο. Η Shelley Taylor, διακεκριμένη στο χώρο της Νευροψυχολογίας, απέδειξε ότι υψηλά ποσοστά οξυτοκίνης βοηθούν στην μείωση των ορμονών άγχους όπως η κορτιζόλη, απαλύνουν την καρδιοαγγειακή απόκριση στο έντονο στρες, και μειώνουν τις αρνητικές αντιδράσεις των αμυγδαλών σε συναισθηματικά ερεθίσματα.
Πώς το βοηθάμε; Ενώ πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι είναι και κληρονομικό το θέμα της οξυτοκίνης (η Serena Status επικεντρώνεται σε ένα γονίδιο στο 3ο χρωμόσωμα που σχετίζεται με τα επίπεδα οξυτοκίνης και προβλέπει χαρακτηριστικά συμπεριφορών όπως είναι η εμπιστοσύνη, η κοινωνική υποστήριξη, η γονεική ευαισθησία) το ευχάριστο είναι ότι μπορούμε να κάνουμε πολλά για να αυξήσουμε τον περίφημο αυτό νευρορυθμιστή μας. Συγκεκριμένα, η Ruth Feldman οδήγησε τις έρευνες ένα βήμα παραπέρα όπου αναπάντεχα διαπιστώθηκε ότι η αύξηση της οξυτοκίνης είναι μεταδοτική, όσο πιο πολύ συμμετέχουμε σε κοινωνική επαφή φροντίδας και όσο πιο πολύ συνδεόμαστε συναισθηματικά με τους συνανθρώπους μας τόσο περισσότερο την παράγουμε και παροτρύνουμε τους άλλους να την αυξήσουν και αυτοί.
Πέτρος Γαλακτόπουλος, Πρόεδρος Δ.Σ. Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθηνών
Βασίλειος Κάκκος Γενικός Συντονιστής Διευθυντής Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθηνών
Στέφανος Γανωτής, Εκπαιδευτικός-Μουσικός
Γιώργος Ρουστέμης, Ηθοποιός
Σάντυ Σπυρίδη, Ηθοποιός
Το ΔΣ της Π.ΕΝ.Ε.Λ.Φ.Α.
Νικόλαος Τριπόδης, Σχολικός Σύμβουλος Β΄ Αθήνας Φωνή χωρίς όρια
Η ανθρώπινη φωνή είναι η υλική και άυλη συνάντηση του ανθρώπου με το περιβάλλον του. Μέσα από το σώμα-το υλικό του μέρος- ο άνθρωπος εκφράζει τον δικό του ψυχισμό ποικιλοτρόπως, ανάλογα με τις δυνατότητες της φωνής του (του φωνούμενου λόγου). Από την άναρθρη κραυγή μέχρι τη διάλεξη σε ένα κοινό ή την καλλιτεχνική έκφραση (τραγούδι) οι ίδιες αρχές διέπουν την ανθρώπινη φωνή.Οι εκπαιδευτικοί ειδικά έχουν επιπλέον την ανάγκη να χειρίζονται με επάρκεια αυτή την δυνατότητα , επειδή η φωνή αποτελεί καθημερινό όργανο υψίστης σημασίας για την ποιότητα της δουλειάς τους.
Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών “ΣΠΥΡΟΣ ΛΟΥΗΣ”, Αίθουσα “Γ. Κασσιμάτης”, Λεωφόρος Ολυμπιονίκου Σπύρου Λούη, είσοδος επισήμων
1η ημέρα: Πέμπτη 2 Οκτωβρίου 2014 και ώρα 17.00 έως 21.00
•Έγγραφες
•Χαιρετισμοί
•Ενημέρωση για τους στόχους του σεμιναρίου
Νικόλαος Τριπόδης
•Σώμα-Λόγος-Έκφραση
Ο άνθρωπος ενεργεί, επικοινωνεί, μεταδίδει, αποτρέπει, εμπνέει μέσω
του σώματος και της φωνής του. Ωστόσο συχνά ο ήχος μας «λέει»
τη δική του αλήθεια , πέρα από ό,τι θα θέλαμε.
Σε αυτό το εργαστήριο γνωρίζουμε τις δυνατότητες του σώματος
και της φωνής μας και εξερευνούμε την επικοινωνία μέσα από αυτές.
- Η φωνή και η φυσική συμπεριφορά της.
- Η γλώσσα και η έκφραση του σώματος.
- Η επικοινωνία, λεκτική και μη λεκτική.
Μαρία Φραγκή, Σάντυ Σπυρίδη
2η ημέρα: Παρασκευή 3 Οκτωβρίου 2014 και ώρα 17.00 έως 21.00
•Η Προφορικότητα
Αρχές και κατευθύνσεις για μια καλή σχέση με τα κείμενα και τη διδασκαλία τους, όπου απαιτείται προφορική απόδοση.
- Ο λόγος μας: η έκφραση, η ένταση και η απόχρωση.
- Η προφορικότητα και η γραπτή κωδικοποίησή της: επιτονισμός, μουσικότητα, φραστικές ενότητες, ενέργεια και λόγος.
Μαρία Φραγκή, Γιώργος Ρουστέμης
3η ημέρα: Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2014 και ώρα 09.00 έως 13.00
•Αφήγηση, πεζογραφία, ποίηση κ.α. είδη του λόγου
Πού κρύβεται «το νόημα» σε μια φράση που διαβάζουμε ή διδάσκουμε;
Πώς θα κάνουμε ελκυστική την ανάγνωση στην Π.Ε. και Δ.Ε. και πώς θα προσεγγίσουμε την απαγγελία αποφεύγοντας το στόμφο και τη μονοτονία;
- Η ανάγνωση και η απαγγελία ως στοιχεία της διδακτικής των κειμένων.
- Η στίξη και η ανάγνωση.
-Η ποίηση , η πεζογραφία, τα ρητορικά σχήματα και οι τρόποι που υποστηρίζουμε
τον προφορικό λόγο
Μαρία Φραγκή, Στέφανος Γανωτής
•Αναστοχασμός-Αξιολόγηση σεμιναρίου
Νικόλαος Τριπόδης
Θα διανεμηθεί ηλεκτρονικό και έντυπο υλικό (σημειώσεις-βιβλιογραφία).
Λόγω της φύσης του αντικειμένου και για να γίνουν κατανοητές οι ασκήσεις και οι πρακτικές εφαρμογές , χρειάζονται: μία χοντρή πετσέτα, ρούχα άνετα και κάλτσες για δουλειά στο πάτωμα.
Μετά το τέλος του σεμιναρίου θα δοθεί βεβαίωση συμμετοχής.
Μαρία Φραγκή, PhD Σύντομο Βιογραφικό Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε υποκριτική και παίζει στο θέατρο από το 1983. Αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το 1986.
Από το 1987 έκανε μεταπτυχιακές σπουδές ελληνικής και γαλλικής φιλολογίας και θεατρολογίας στο Παρίσι. Το 1996 ονομάζεται Διδάκτωρ Γραμμάτων και Ανθρωπιστικών Επιστημών με ειδίκευση στις ΤΕΧΝΕΣ ΤΟΥ ΘΕΑΜΑΤΟΣ-ΘΕΑΤΡΟ, του Πανεπιστημίου PARIS X-NANTERRE.
Έχει σκηνοθετήσει επαγγελματικούς και ερασιτεχνικούς θιάσους, με έμφαση στην έρευνα παραστάσεων για νεανικό κοινό. Ίδρυσε το «Εργαστήριο Θεατρικής Έρευνας και Τέχνης» του Πανεπιστημίου Κρήτης και την Ομάδα «ΤΙ ΘΑ ΠΕΙ; » του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Δίδαξε θέατρο, θεωρία και πράξη, στον Τομέα Θεατρολογίας- Μουσικολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης, στο Διδασκαλείο Νηπιαγωγών, στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής Προσχολικής Ηλικίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών , στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών και στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Πατρών καθώς και σε πολλά επιμορφωτικά προγράμματα εκπαιδευτικών. Εκπονεί μεταδιδακτορική έρευνα ως συνεργάτης του Νεοελληνικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, όπου δίδαξε Νεοελληνικό θέατρο στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα (Μάστερ 2).
Ως Διευθύντρια του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου, ίδρυσε και διηύθυνε την καλλιτεχνική & επιστημονική έκδοση «Πάπυροι» (2006-2010).
Από το 2012 , σε συνεργασία με το Απολλώνιο Ωδείο, διδάσκει και οργανώνει τον Μεταπτυχιακό Κύκλο Μαθημάτων Εξειδίκευσης στη ΣΚΗΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ (Art Is Life).
Έχει γράψει και μεταφράσει κείμενα για το θέατρο και συμμετείχε στην επιτροπή θεάτρου του προγράμματος ΜΕΛΙΝΑ, στη δημιουργία του Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών για το Θέατρο (Π.Ι.,1999) και του Προγράμματος Σπουδών για το Πεδίο Τεχνών-Πολιτισμού του Νέου Σχολείου (Π.Ι. 2010) και Εγκαρσίων Δράσεων για την Αξιοποίηση των Τεχνών στην Εκπαίδευση- Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης (Π.Ι.2011). Είναι συγγραφέας της ομάδας για την μέθοδο «Θεατρική Αγωγή Ε΄ & Στ΄ Δημοτικού » που έγινε για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και εκδόθηκε από τον Ο.Ε.Δ.Β, το 2006 και του βιβλίου «Η σκηνική πράξη στο σχολείο»,εκδ.Bardy, 2011
“Φωνή χωρίς όρια” Εργαστηριακό/βιωματικό σεμινάριο για όλους ... Προσοχή στις ημερομηνίες του άρθρου γιατί στο άρθρο της alfavita.gr http://www.alfavita.gr/ και στην αφίσα έχουν κάνει λάθος τις ημερομηνίες . Το σεμινάριο ξεκινά την Πέμπτη 2 Οκτωβρίου 2014 και λήγει τις 4 Οκτωβρίου ημέρα Σάββατο
Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική προσέγγιση οι ρίζες της κατάθλιψης βρίσκουν έδαφος από τα πρώτα κιόλας στάδια της ανάπτυξής μας. Μεταξύ πολλών παραγόντων όμως επικρατεί αυτό που ονομάζεται ‘συμβολική απώλεια’. Δηλαδή, το άτομο ερμηνεύει οποιαδήποτε είδους αποτυχία ή απώλειας στη ζωή του σα να επρόκειτο για την απώλεια κάποιου αγαπημένου του προσώπου, ή της αγάπης αγαπημένου του προσώπου. Π.χ. Αν κινδυνεύει κάποιος να χάσει την δουλειά του, ασυνείδητα συνδέει αυτό το συμβάν με την απώλεια της αγάπης κάποιου γονέα.
Κάτω από ποιες συνθήκες πρώιμης ανάπτυξης όμως γινόμαστε περισσότερο επιρρεπείς; Τόσο ο Φρόυντ, όσο και πιο σύγχρονοι Ψυχαναλυτές επισημαίνουν δυο περιπτώσεις. Η μία είναι η περίπτωση που κάποιος μεγαλώνει με γονείς που τον προστατεύουν και φροντίζουν σε βαθμό υπερβολής. Σε αυτή την περίπτωση ένα παιδί βολεύεται σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης και συναισθηματικά αρνείται να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί ψυχολογικά. Τα παιδιά λοιπόν σε αυτή την περίπτωση εξελίσσονται σε ενήλικες που υπερ-εκτιμούν την φροντίδα, και εξαρτώνται τόσο πολύ από τους υποψήφιους ‘φροντιστές’ που και στην ιδέα ακόμη να χάσουν τον σύντροφό τους, καταρρέουν.
Η άλλη περίπτωση είναι αυτή που κάποιος μεγαλώνει με γονείς που παραμελούν τις ψυχοσωματικές ανάγκες του παιδιού. Σε αυτή την περίπτωση τα παιδιά μένουν καθηλωμένα στα πρώτα στάδια τους και δεν γίνονται ώριμοι ενήλικες συναισθηματικά, επειδή περιμένουν ασυνείδητα κάτι να γίνει και να πάρουν το μερτικό τους. Είναι οι ενήλικες που πάντα στη σχέση τους ψάχνουν μία ‘μαμά’. Όταν βρουν λοιπόν κάποιον που τους υπόσχεται ‘ντάντεμα’ εξαρτώνται τόσο πολύ, που στην απειλή της απώλειας μιας σχέσης αισθάνονται ότι συρρικνώνονται στο τίποτα.
Αγγελική Αρβανιτοπούλου Clinical Psychology Ms Harvard edx Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Έστω ότι είμαστε ανασφαλείς στο τρόπο που συνδεόμαστε συντροφικά με τους άλλους. Ας πούμε ότι ανήκουμε είτε στην αγχώδη προσκόλληση που συνέχεια νομίζουμε ότι οι άλλοι είναι έτοιμοι να μας εγκαταλείψουν ή στην αποφευκτική που νομίζουμε ότι οι άλλοι είναι εδώ για να μας στριμώξουν με στενό μαρκάρισμα...Τα προγνωστικά μπορεί να λένε ότι έχουμε περισσότερα διαζύγια, αντιπαλότητες, συγκρούσεις, απιστίες, κλπ αλλά εμείς όμως δεν είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε το χτες μας αύριο, και ναι, θα το παλέψουμε. Καταρχήν, ένα είναι σίγουρο, πως όσο περισσότερο είμαστε δεσμευμένοι στην βελτίωση της σχέσης μας και επενδύουμε στην βελτίωσή της, τόσο περισσότερο βοηθάμε να χτιστεί μια βάση εμπιστοσύνης η οποία θα καλλιεργήσει ένα θετικό κλίμα στις συνδιαλλαγές μας. Έρευνες έχουν δείξει ότι ακόμη και πολύ αγχώδη άτομα όταν μείνουν με συντρόφους που είναι ενεργά δεσμευμένοι στη σχέση, έρχονται σιγά σιγά και νιώθουν δεκτικοί της υποστήριξης που λαμβάνουν και καταλήγουν λιγότερο ανασφαλείς με την επισώρευση του χρόνου (Jeffry Simpson 2009,University of Minnesota). Αυτό όμως που φαίνεται ιδιαίτερα βοηθητικό για τις ανασφαλείς προσκολλήσεις, δεν είναι η καλλιέργεια μιας σταθερής δέσμευσης που έτσι κι αλλιώς είναι εξ ορισμού θεραπευτική, αλλά η ιδέα ότι ανάλογα με τον τύπο της ανασφάλειας θα έπρεπε να αλλάζει και το είδος της φροντίδας που δίνουμε και λαμβάνουμε στη σχέση. Συγκεκριμένα, οι τύποι που είναι περισσότερο αγχωτικοί χρειάζονται εκείνο το είδος φροντίδας που είναι παρηγορητικό, εφησυχαστικό, και ενθαρρύνει την έκφραση των συναισθημάτων. Από την άλλη όμως, οι τύποι που είναι πιο απορριπτικοί και αποφευκτικοί τα πάνε καλύτερα με εκείνο το είδος της πιο πρακτικής φροντίδας, δηλαδή θέλουν πιο συγκεκριμένες προτάσεις και συμβουλές ή λύσεις.
Αγγελική Αρβανιτοπούλου Clinical Psychology Ms Harvard edx Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Επαναπατρισμός βυζαντινού χειρογράφου από το Μουσείο J. P. Getty στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους
Το βυζαντινό χειρόγραφο, το οποίο επαναπατρίστηκε στις 11.9.2014 με ενέργειες της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, προέρχεται από τη Ιερά Μονή Διονυσίου του Αγ. Όρους. Εκλάπη την άνοιξη του 1960 και το 1983 αποκτήθηκε από το Μουσείο J. P. Getty στο Malibu της Καλιφόρνιας αφού προηγουμένως είχε περιέλθει σε ιδιωτικές συλλογές.
Πρόκειται για περγαμηνό κώδικα (Τετραευάγγελο), 12ου αι. (1133), από εργαστήριο της Κωνσταντινούπολης, το οποίο αρχικώς δημοσιεύθηκε το 1895 από τον Σπυρίδωνα Λάμπρο στο «Gatalogue of the Greek Manuscripts on Mount Athos». Το όνομα του γραφέα είναι Θεόκτιστος και περιέχει λαμπρή εικονογράφηση με χαρακτηριστικά παραδείγματα τους κανόνες αντιστοιχίας των ευαγγελίων, τα περίτεχνα επίτιτλα και τις μικρογραφίες των τεσσάρων Ευαγγελιστών στις προμετωπίδες των Ευαγγελίων. Σημειώνεται ότι ο 12ος αιώνας χαρακτηρίζεται από την παραγωγή πολυτελών χειρογράφων, τα οποία προορίζονταν συνήθως για μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας των Κομνηνών ή για μεγάλα μοναστήρια της Κωνσταντινούπολης.
Κατ’ εφαρμογή του Πλαισίου Συνεργασίας του Μουσείου J. P. Getty με το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο υπεγράφη το 2011, το αμερικανικό Μουσείο συμφώνησε στην παράδοση του εν λόγω χειρογράφου στο Ελληνικό Δημόσιο.
Το αριστούργημα της μεσοβυζαντινής περιόδου θα εκτεθεί αρχικώς για σύντομο χρονικό διάστημα (15 Σεπτεμβρίου – 30 Οκτωβρίου) στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, μαζί με ένα φύλλο του χειρογράφου που εικονίζει προτομές των Δώδεκα Αποστόλων, το οποίο είχε αγοραστεί ξεχωριστά και ήταν εκτεθειμένο στο Μουσείο Κανελλοπούλου στην Αθήνα.
Μετά το πέρας της έκθεσης το χειρόγραφο μαζί με το φύλλο του Μουσείου Κανελλοπούλου θα επιστρέψουν στη Βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής Διονυσίου στο Άγιο Όρος.
Συνάντηση Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Κώστα Τασούλα με την ομάδα έρευνας στο Ναυάγιο Αντικυθήρων και ευρήματα της έρευνας.
9/10/2014
Ο Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Κων/νος Τασούλας δέχτηκε σήμερα στο γραφείο του την ομάδα των αρχαιολόγων της ερευνητικής ομάδας του Ναυαγίου των Αντικυθήρων, την οποία συνεχάρη για την επιτυχή ολοκλήρωση της φετινής αποστολής.
Παρευρέθησαν από πλευράς Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων η Προϊσταμένη της Δρ Αγγελική Σίμωσι και οι αρχαιολόγοι της ΕΕΑ Δρ Θ. Θεοδούλου και Δρ Δ. Κουρκουμέλης καθώς και οι Δρ Brendan Foley από πλευράς Woods Hole, καθώς και ο κ. Αλέξανδρος Τούρτας απόφοιτος ναυτικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Southampton. Παρών ήταν και ο Δρ Γ. Μπιτσάκης της ομάδας μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, ο οποίος βοήθησε στην οργάνωσης της έρευνας.
Ο κ.Τασούλας εξήρε την επιστημονική σημασία της αποστολής καθώς και την άριστη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που χρηματοδότησε το πρόγραμμα, την οποία χαρακτήρισε υποδειγματική, ευχαριστώντας τους χορηγούς.
Η έρευνα της ΕΕΑ, υποστηριζόμενης από το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole, η οποία διήρκεσε από τις 15 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 7 Οκτωβρίου, ολοκληρώθηκε με επιτυχία παρά τις δυσχέρειες από τους έντονους βόρειους ανέμους, στην περιοχή του γνωστού Ναυαγίου των Αντικυθήρων.
Από το ναυάγιο ανελκύστηκαν το 1900 από Συμαίους σφουγγαράδες, πλήθος μαρμάρινων και χάλκινων αγαλμάτων και ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων.
Στη διάρκεια της έρευνας πραγματοποιήθηκε η ακριβής τοπογραφική αποτύπωση της θέσης του ναυαγίου και δημιουργήθηκε τρισδιάστατο μοντέλο της βυθομετρικής και φωτογραφικής απεικόνισης.
Οι εν λόγω απεικονίσεις εντάχθηκαν σε γεωπληροφοριακό σύστημα (GIS) στο οποίο τοποθετούνται τα κατά το δυνατόν γνωστά δεδομένα της ανέλκυσης του 1900, καθώς και τα στοιχεία της έρευνας του 1976 που διεξήγαγε το τότε ΥΠΠΕ, με επόπτη τον αρχαιολόγο Λ. Κολώνα, σε συνεργασία με τον πλοίαρχο Cousteau, το πλήρωμα του Καλυψώ και έλληνες εθελοντές.
Ταυτόχρονα, τοποθετούνται τα στοιχεία της φετινής διερεύνησης, τα οποία περιλαμβάνουν: στόχους έντονου σήματος που προέρχονται από συστηματική επισκόπηση του βυθού της περιοχής με ανιχνευτές μετάλλων, προκειμένου να εξακριβωθεί η έκταση της διασποράς του ναυαγίου και επιφανειακά ευρήματα.
Ως αποτέλεσμα προέκυψε ο εντοπισμός και τελικά η ανέλκυση χάλκινου συμπαγούς δόρατος με σαυρωτήρα, το οποίο προέρχεται από χάλκινο ή και μαρμάρινο άγαλμα. Από το ίδιο σημείο εντοπίστηκε και ανελκύστηκε χάλκινος δακτύλιος, προσαρμοσμένος σε χάλκινο καρφί, ο οποίος σώζει στο στέλεχός του συσσωμάτωμα, το οποίο ενδέχεται να περιλαμβάνει ξύλο του ίδιου, του πλοίου όπου ήταν προσηλωμένος. Ανελκύστηκε επίσης δειγματοληπτικά μικρό τμήμα φύλλου μολύβδου, το οποίο προέρχεται από τη μολύβδινη επένδυση των υφάλων του αρχαίου σκάφους. Τέλος από το χώρο του ναυαγίου, ανελκύστηκε ο μολύβδινος στύπος άγκυρας του σκάφους που είχε εντοπιστεί το 2013 και άλλα επιφανειακά ευρήματα, μεταξύ των οποίων ένας δακτύλιος και μία χάλκινη απόληξη στηρίγματος κλίνης, καθώς και μία σχεδόν ακέραιη λάγυνος.
Τα νέα δεδομένα αποσαφηνίζουν την εικόνα του ναυαγίου και τη διάταξή του στο χώρο.
Αντίστοιχα, η άμεση γειτνίαση με δεύτερη θέση, όπου εντοπίζονται τόσο συστάδες αμφορέων όσο και στοιχεία από την δομή και την εξάρτηση του σκάφους, δημιουργεί νέα επιστημονικά ερωτήματα για το κατά πόσον η θέση αποτελεί συνέχεια της πρώτης ή τα κατάλοιπα ενός δεύτερου ναυαγίου.
Το ρομποτικό σκάφανδρο Exosuit, το οποίο είχε προγραμματιστεί να βοηθήσει τις έρευνες, κατέστη δυνατόν να πραγματοποιήσει μόνο δοκιμαστικές καταδύσεις για μία ημέρα, εξαιτίας των δύσκολων καιρικών συνθηκών. Εν τούτοις, η σαφέστερη εικόνα του χώρου του ναυαγίου και η δοκιμή νέων τεχνικών κατάδυσης και τεχνικών μέσων κάνει εφικτό και απαραίτητο τον προγραμματισμό του επόμενου ερευνητικού βήματος της συστηματικής ανασκαφής του χώρου.
Η έρευνα διεξάγεται υπό τη διεύθυνση της Προϊσταμένης της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Α. Σίμωσι, με επιστημονικούς υπευθύνους του αρχαιολόγους Θ. Θεοδούλου και Δ. Κουρκουμέλη από πλευράς ΕΕΑ και Β. Foley από πλευράς Woods Hole. Την ερευνητική ομάδα αποτελούν επιπλέον ο αρχαιολόγος Α. Τούρτας, έλληνες και ξένοι δύτες και τεχνικοί δύτες (M. Τζεφρόνης, Λ. Μερσενιέ της ΕΕΑ, Ε. Ο’Brian, P. Short, Α. Σωτηρίου), οι τεχνικοί (J. Clark, M. Lombardi, S. Faszcza, R. Lacoss), οι φωτογράφοι (B. Seymour, J. Fardoulis), οι κινηματογραφιστές (E. Kovacs, M. Τσιμπερόπουλος), η συντηρήτρια K. Giangrande, κ.ά. Την έρευνα υποστήριξε, επιπλέον, το Πολεμικό Ναυτικό με δύτες της Μονάδας Υποβρυχίων Καταστροφών και διαθέτοντας την τορπιλλοθέτιδα «Θέτις», η οποία λειτούργησε ως βάση επιχειρήσεων για το ρομποτικό καταδυτικό σκάφανδρο Exosuit.
Η αποτύπωση έγινε από εξειδικευμένη ομάδα του Πανεπιστημίου του Σύδνεϋ (O. Pizzaro, S. Williams, C. Lees) με τη χρήση του αυτόνομου υποβρύχιου οχήματος Sirius. Σημαντική ήταν τέλος η υποστήριξη των πληρωμάτων των ερευνητικών σκαφών (Δ. Δράκος, Θ. Χρονόπουλος, Κ. Κωτούλας,) και του σκάφους «Γλάρος» που διέθεσε το Ίδρυμα Λασκαρίδη με τον καπετάνιο Νικόλαο Μιχαηλίδη και το πλήρωμά του, του Δρ. Γ. Μπιτσάκη, μέλους της ομάδας μελέτης του μηχανισμού που υποστήριξε οργανωτικά την έρευνα και της κ. Καλλιόπης Αντωνιάδου, η οποία ανέλαβε τη διατροφή της πολυπληθούς ομάδας.
Η χρηματοδότηση της έρευνας έγινε από πόρους που εξασφάλισε το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Woods Hole και η μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Αργώ, η οποία ιδρύθηκε για την υποστήριξη της έρευνας. Χορηγίες για την έρευνα διέθεσαν η ελβετική εταιρεία Hublot, η ΟΤΕ-COSMOTE, το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, η JF White Constructing Co., το Swordspoint Foundation, το Costa Navarino, οι οικογένειες James H. Orr, Michael Dubno and Loren Blackford, Richard and Laetitia Garriott de Cayeux και το Ίδρυμα Εγχωρίου Περιουσίας Κυθήρων και Αντικυθήρων.
Ευχαριστίες οφείλονται, τέλος, στο Δήμο Κυθήρων και στους κατοίκους των Αντικυθήρων, οι οποίοι υποδέχτηκαν με θέρμη και στάθηκαν αρωγοί καθ΄ όλη τη διάρκεια της έρευνας.
Σε όλους Έλληνες και ξένους συντελεστές και χορηγούς της έρευνας το ΥΠΠΟΑ εκφράζει τις θερμές ευχαριστίες του και προκρίνει τη συνέχιση τη προσπάθειας, την οποία προτίθεται να υποστηρίξει με κάθε δυνατό τρόπο.
Δείτε στιγμιότυπα της έρευνας στη διεύθυνση: http://antikythera.whoi.edu και http://www.youtube.com/user/antikythera2012
Το μυστήριο των Αντικυθήρων στο CNN Αφιέρωμα στο πιο διάσημο ναυάγιο της αρχαιότητας
8/10/2014
Εκτενές αφιέρωμα έκανε το αμερικανικό δίκτυο CNN στο πιο διάσημο και μυστηριώδες ναυάγιο της αρχαιότητας, αυτό των Αντικυθήρων. Στο αφιέρωμα μιλά ο αρχαιολόγος Μπρένταν Φόλεϊ, συνυπεύθυνος της ανασκαφής που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στην περιοχή, αλλά και πολλοί άλλοι. Ειδικότερα η ενότητα «The Art of Movement» του αφιερώματος παρουσιάζει τις σημαντικές καινοτομίες - που προέκυψαν από το ναυάγιο των Αντικυθήρων - για τον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας, οι οποίες συντελούν στη διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου μας.
«Στα γαλανά νερά ανοικτά στη βραχώδη ακτή των Αντικυθήρων, σε ένα απομακρυσμένο νησί της Μεσογείου με πληθυσμό μικρότερο από 50 κατοίκους, βρίσκεται ένα από τα πιο μυστηριώδη ναυάγια όλων των εποχών. Κάτω από τα κρυστάλλινα νερά, βρίσκεται ένα απίστευτο ναυάγιο ανεξερεύνητο για χιλιάδες χρόνια. Το 1900, σφουγγαράδες από τη Σύμη, αγκυροβόλησαν κατά μήκος της ανατολικής ακτής του νησιού, περιμένοντας να κοπάσει μια άγρια καταιγίδα, πάνω από αυτό που έμελε να ταράξει ολόκληρο τον αρχαιολογικό κόσμο. Κάτω από τα κρυστάλλινα νερά, βρισκόταν ένα απίστευτο ναυάγιο που παρέμενε ανεξερεύνητο για χιλιάδες χρόνια. Η περιοχή εξερευνήθηκε το επόμενο έτος, και αποκαλύφθηκαν χάλκινα αγάλματα σε ανθρώπινες διαστάσεις και αξιόλογα έργα τέχνης. Ένα χρόνο μετά, το 1902, με την ανακάλυψη μιας συστάδας από ασβεστοποιημένη πέτρα με μυστηριώδεις επιγραφές, το ναυάγιο έγινε ευρύτερα γνωστό», γράφει το CNN.
Το αφιέρωμα αναφέρεται στα νέα ευρήματα, όπως το χάλκινο δόρυ μήκους 2,20 μέτρων, ένα χρυσό δαχτυλίδι, μια άγκυρα, συστάδες αμφορέων και τα μεταλλικά τμήματα μιας κλίνης. Η νέα αρχαιολογική έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη στον υποθαλάσσιο χώρο του ναυαγίου των Αντικυθήρων αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 15 Οκτωβρίου.
Η δημοσιογραφική αποστολή για το περίφημο ναυάγιο των Αντικυθήρων οργανώθηκε μετά από πρόσκληση των χορηγών της αρχαιολογικής έρευνας, καθώς επρόκειτο να γίνουν σημαντικές ανακοινώσεις για τα ευρήματα, ενδεχομένως ισάξια του «Εφήβου», του «Φιλοσόφου» και του περίφημου «Μηχανισμού». Οι προσδοκίες διαψεύστηκαν το ίδιο βράδυ στα Κύθηρα, όταν στην εκδήλωση που έγινε σε ένα ειδικά διαμορφωμένο υπαίθριο θεατράκι, ένας από τους χορηγούς του προγράμματος «Επιστροφή στα Αντικύθηρα», ο εφοπλιστής Πάνος Λασκαρίδης, αναφέρθηκε σε καθεστώς λογοκρισίας που τους επιβλήθηκε και -όπως είπε- το υπουργείο απαγόρευσε τις ανακοινώσεις για τα ευρήματα.
Οι συμμετέχοντες στο αρχαιολογικό εγχείρημα είχαν φτιάξει και ένα βίντεο το οποίο απέσυραν την τελευταία στιγμή. Είχαν σκοπό να προβάλλουν τον θησαυρό που ανέσυραν, αλλά τους πρόλαβε το τηλέφωνο από το υπουργείο. Έτσι, αντί για χρυσά κοσμήματα, δόρατα και χάλκινα αγάλματα έπαιξαν άλλες εικόνες με τηλεκατευθυνόμενα υποβρύχια που σκανάρουν το βυθό, και το περίφημο σκάφανδρο exosuit που έφερε ο dr. Brendan Foley από το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο της Βοστώνης.
Το θηριώδες exosuit που έφεραν οι Αμερικανοί, μπορεί να κατέβει σε βάθος 330 μέτρων και να παραμείνει έως και 48 ώρες στο βυθό. Έγινε πρωταγωνιστής της νεοελληνικής αρχαιολογικής φαντασίας, αλλά με πολλές μπουρμπουλήθρες. Γιατί άλλα γράφει στο manual και άλλα έζησε στην πραγματική ζωή. Από τα μέσα Σεπτεμβρίου που ήρθε στην Ελλάδα γύρισε πολλά βίντεο κλιπ, αλλά βουτιά στο ναυάγιο δεν έκανε. Δεν το επέτρεψε ο καιρός. Αυτή είναι η εξήγηση. Φυσικό και αναμενόμενο για το Αιγαίο και την θυελλώδη θάλασσα των Αντικυθήρων.
Ο αποκαλούμενος iron man που αποτελείται από κράμα αλουμινίου, άστραψε από τα φλας των φωτογράφων στη στεριά, αλλά αγάλματα δεν συνάντησε. Η δημοσιότητα που απέκτησε, ίσως άθελά του, δεν έκανε τόσο καλό στην υπόθεση του ναυαγίου, αλλά στην εταιρεία που ανήκει και κάνει επισκευές στο υπόγειο αποχετευτικό δίκτυο των αμερικανικών μεγαλουπόλεων και στις δεξαμενές άντλησης πετρελαίου στους ωκεανούς. Αυτό θα ακουγόταν ύποπτο, εάν η εταιρεία που το υποστηρίζει δεν διέθετε και τον υπόλοιπο εξοπλισμό της για την τρισδιάστατη χαρτογράφηση του βυθού. Τα υποβρύχια μηχανήματα που κινήθηκαν στην περιοχή του ναυαγίου μπόρεσαν να προσδιορίσουν με ακρίβεια το βυθισμένο ρωμαϊκό πλοίο και αυτό θεωρείται μεγάλο επίτευγμα. Ίσως δεν έχει τόση σημασία να σας περιγράψω ποια είναι τα πιθανά ευρήματα, υποθετικά ή αληθινά, αλλά να αναρωτηθώ μήπως ο καυγάς με τις ανακοινώσεις κρύβει μια μεγάλη αλήθεια, που δεν σκεφτήκαμε εκεί στα Κύθηρα.
Οι Έλληνες αρχαιολόγοι καταδύονται στο σημείο. Συνεπικουρούνται από δύτες του πολεμικού ναυτικού. Όλοι τους εξακολουθούν να είναι κακοπληρωμένοι, όπως όλοι οι έντιμοι δημόσιοι λειτουργοί. Καταδύονται με τους γνωστούς κινδύνους για την υγεία τους και παίρνουν τα επίσης γνωστά αστεία επιδόματα για την εργασία τους στο βυθό. Αυτοί έφεραν στην επιφάνεια τους θησαυρούς και όχι ο iron man. Και απ΄ότι φαίνεται αυτοί θα συνεχίσουν να το κάνουν Είτε από φιλοπατρία είτε από αγάπη στην αρχαιολογία και την επιστήμη τους. Οι στολές τους δεν γυαλίζουν, αλλά οι ίδιοι έχουν γνώσεις και αντοχή να πάνε κόντρα στο καιρό. Αναλαμβάνουν ρίσκα, ξενυχτούν πάνω από τα βιβλία τους και ζουν με την βεβαιότητα, ότι θα νιώσουν ευτυχία όταν αγγίξουν ένα χάλκινο χέρι στο βυθό, όπως εκείνος ο Συμιακός σφουγγαράς που το 1900 ανέσυρε με πρωτόγονα μέσα το άγαλμα του Φιλοσόφου και τον παρέδωσε χωρίς αντάλλαγμα στις αρχές. Οι σφουγγαράδες πέθαναν λησμονημένοι και φτωχοί, οι περισσότεροι χτυπημένοι από την νόσο των δυτών. Αυτήν την προσφορά ποιος χορηγός θα την πληρώσει;
«Βούτηξαν» στα Αντικύθηρα για νέα ευρήματα
27/9/2014
Ξεκίνησαν οι έρευνες για τον εντοπισμό και άλλων αντικειμένων από το φορτίο του αρχαίου ναυαγίου στα ανοιχτά των Αντικυθήρων
Δείτε στο βίντεο το υποβρύχιο ρομπότ Sirius να πραγματοποιεί έρευνες στην περιοχή όπου ναυάγησε το πλοίο που μετέφερε τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων
Ξεκίνησαν στα ανοιχτά των Αντικυθήρων οι εργασίες για την περαιτέρω διερεύνηση της θαλάσσιας περιοχής από την οποία είχε ανασυρθεί στις αρχές του 20ού αιώνα το ναυάγιο που περιείχε τον περίφημο Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Οι έρευνες, οι οποίες διεξάγονται από έλληνες και αμερικανούς αρχαιολόγους υπό την επίβλεψη της Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων, έχουν ως στόχο να εντοπίσουν και άλλους θησαυρούς οι οποίοι διασκορπίστηκαν στη θάλασσα. Όπως δείχνουν τα ευρήματα που ανασύρθηκαν μαζί με το πλοίο εκτός από τον Μηχανισμό το φορτηγό (ολκάδα) μετέφερε ένα πλήθος ακόμη ξεχωριστά αντικείμενα. Το φορτίο του θεωρείται ότι υποδεικνύει την πρώτη εμπορεία έργων τέχνης στον δυτικό κόσμο, σημαντικό τμήμα του όμως πιστεύεται ότι έχει καταποντιστεί σε μεγαλύτερο βάθος.Στον βυθό έχει εντοπιστεί εξάλλου και δεύτερο ναυάγιο, 250 μ. μακρύτερα από το πρώτο, ενώ οι ειδικοί δεν αποκλείουν να υπάρχει και δεύτερος μηχανισμός (εικάζεται ότι το δεύτερο πλοίο συνταξίδευε με την ολκάδα ή εκτελούσε το ίδιο δρομολόγιο).
Στη σύγχρονη έρευνα χρησιμοποιούνται και σύγχρονα μέσα – ο ισχυρότερος «σύμμαχος» των δυτών και των αρχαιολόγων που επιχειρούν τη νέα «εξερεύνηση» είναι μια επαναστατική στολή, η Exosuit, * η οποία τους επιτρέπει να παραμείνουν για πολύ περισσότερη ώρα και να κινηθούν πιο άνετα σε πολύ μεγάλα βάθη. Η αποστολή των Anticythera Divers έχει ανεβάσει ήδη στον λογαριασμό της στο Twitter το πρώτο βίντεο από τις εργασίες που παρουσιάζουμε.
*Θα ψάξουν για δεύτερο μηχανισμό Αντικυθήρων
(άρθρο τις 5/6/2014 στο Βήμα)Αμερικανοί δύτες θα εξερευνήσουν εκ νέου το διάσημο ναυάγιο για νέα ευρήματα
Προγραμματίζεται μια νέα αποστολή εξερεύνησης στο ναυάγιο των Αντικυθήρων με στόχο την ανακάλυψη ενός ακόμη μηχανισμού
Μασαχουσέτη
Το έτος 80 π.Χ ένα ρωμαϊκό καράβι βυθίζεται ανοιχτά των Αντικυθήρων. Το 1900 Σύμιοι σφουγγαράδες εντοπίζουν το ναυάγιο σε βάθος 45-60 μέτρων. Ανάμεσα στα ευρήματα είναι και ένα παράξενο αντικείμενο το οποίο η μελέτη του οποίου απέδειξε ότι ήταν ένα πολύπλοκο όργανο και σύμφωνα με τους ειδικούς ο αρχαιότερος υπολογιστής που γνωρίζουμε. Το όργανο αυτό έγινε γνωστό ως «ο μηχανισμός των Αντικυθήρων». Εχουν γίνει δεκάδες μελέτες για τον μηχανισμό αυτό και έχουν γραφτεί χιλιάδες άρθρα για την ύπαρξη και λειτουργία του.
Στις ΗΠΑ γίνονται αυτό το διάστημα δοκιμές σε μια προηγμένη στολή κατάδυσης με την οποία θαλάσσιοι αρχαιολόγοι σκοπεύουν τον προσεχή Σεπτέμβριο να βουτήξουν στο ναυάγιο με στόχο να εντοπίσουν ένα δεύτερο μηχανισμό που πιθανώς να υπήρχε στο καράβι.
Οι υπάρχουσες στολές κατάδυσης δεν επιτρέπουν σε δύτες που εξερευνούν ναυάγια να παραμένουν για ικανό χρονικό διάστημα κάτω από το νερό. Για ναυάγια που βρίσκονται σε βάθη μεγαλύτερα από μερικές δεκάδες μέτρα από την επιφάνεια χρησιμοποιούνται ρομποτικά υποβρύχια που πραγματοποιούν τις έρευνες. Στις έρευνες που έγιναν στον ναυάγιο το 1900 οι δύτες είχαν στη διάθεση τους χρόνο μόλις 5 λεπτά για να κάνουν έρευνες πριν η πίεση του νερού γίνει απειλητική. Το 1976 έρευνες στο ναυάγιο των Αντικυθήρων πραγματοποίησε και ο Ζακ Υβ Κουστώ που μαζί με την ομάδα του χρησιμοποίησαν ένα ειδικό σύστημα που λειτουργούσε σαν ηλεκτρική σκούπα. Με το σύστημα αυτό ο Κουστώ και οι συνεργάτες του «ρούφηξαν» ότι υπήρχε σε ένα σημείο του ναυαγίου χωρίς τελικά να ανακαλύψουν κάτι. Ομως κατέστη σαφές ότι τέτοια συστήματα είναι πιθανό να καταστρέψουν εύθραυστα αντικείμενα.
Η στολή
Στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Woods Hole στη Μασαχουσέτη δοκιμάζεται μια νέα στολή κατάδυσης. Η Exosuit, όπως ονομάζεται η στολή, είναι σύμφωνα με τους δημιουργούς της ένα «φορετό υποβρύχιο». Η στολή είναι δημιουργία της εταιρίας ρομποτικών συστημάτων Nuytco Research που ιδρύθηκε στον Καναδά και εν συνεχεία εξαγοράστηκε από την αμερικανική εταιρεία J.F.White. Είναι κατασκευασμένη από ένα κράμα αλουμινίου με αρθρωτές κλειδώσεις οι οποίες διευκολύνουν στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις κινήσεις των χεριών και των ποδιών ενός δύτη. Η στολή διαθέτει προωθητήρες με τους οποίους ο δύτης στην ουσία… πιλοτάρει τη στολή.
Ενα καλώδιο (εν είδη ομφάλιου λώρου) που συνδέει τη στολή με το πλοίο τροφοδοτεί συνεχώς με ενέργεια τη στολή ώστε να βρίσκονται μόνιμα σε λειτουργία οι προωθητήρες, η παροχή οξυγόνου και γενικά όλα τα συστήματα συντήρησης και επικοινωνίας του δύτη. Το καλώδιο λειτουργεί επίσης ως μέσο μετάδοσης δεδομένων (ήχου, βίντεο, κλπ) από και προς τον δύτη.
Σε περίπτωση προβλήματος στο καλώδιο η στολή διαθέτει μπαταρίες οι οποίες διατηρούν σε λειτουργία όλα τα συστήματα της εκτός από τη χρήση των προωθητήρων. Η στολή διαθέτει και εξωτερικό σύστημα ελέγχου ώστε να μπορεί κάποιος από το πλοίο να αναλάβει τον έλεγχο της σε περίπτωση ανάγκης. Αν για παράδειγμα, πάθει κάτι ο δύτη να μπορεί κάποιος να τον επαναφέρει στο πλοίο.
Η στολή Exosuit θα χρησιμοποιηθεί για την εξερεύνηση του ναυαγίου των Αντικυθήρων
Απαραίτητη
Η χρήση μιας τέτοιας προηγμένης στολής κρίθηκε απολύτως απαραίτητη για τη συγκεκριμένη αποστολή. Αυτό γιατί το ναυάγιο των Αντικυθήρων βρίσκεται πλέον σε βάθος 120 μέτρων ενώ επίσης είναι πιθανό να υπάρχουν εκεί εύθραυστα αντικείμενα για τα οποία πρέπει οι δύτες να έχουν όσο το δυνατόν καλύτερη αίσθηση της αφής για να μην τα καταστρέψουν.
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό αν δεν υπάρξει κάποιο πρόβλημα στις δοκιμές η στολή θα χρησιμοποιηθεί τον Ιούλιο σε μια αποστολή ανεύρεσης οργανισμών με ιδιότητες βιοφωσφορισμού σε μια υποθαλάσσια περιοχή 160 χλμ ανοικτά των βορειοανατολικών ακτών των ΗΠΑ η οποία ονομάζεται «Τα Φαράγγια».
Ποτέ και πουθενά αλλού στον ελλαδικό χώρο δεν βρέθηκαν αγάλματα με σκόλλυ στην κορυφή, παρά μόνο αυτά στο Δίον
«Κούρευαν» τα αγάλματα, απομακρύνοντας τους βοστρύχους, κατά την αρχαιότητα και αναδείκνυαν πρωτότυπα κουρέματα που σχετίζονταν με την αφιέρωση των προσώπων σε συγκεκριμένες θεότητες!
Δύο άγνωστες στο επιστημονικό κοινό και μοναδικές για τον ελληνικό χώρο προτομές αγοριών με ιδιόμορφο... κούρεμα (καθώς ξανασμιλεύτηκαν), που χρονολογούνται κατά τον 1ο και 3ο μ.Χ. αιώνα και έφερε στο φως η ανασκαφή του καθηγητή Δημήτρη Παντερμαλή στο Δίον το 1994, μελέτησε ο συνεργάτης του, Περικλής Χριστοδούλου.
Τα αποτελέσματα της έρευνάς του παρουσίασε κατά την πρώτη μέρα των εργασιών του Διεθνούς Αρχαιολογικού Συνεδρίου για τη Γλυπτική στη Ρωμαϊκή Ελλάδα, που γίνεται στο Ρέθυμνο.
( βλ. σχετικά http://anazitiseispsixis.blogspot.gr/2014/09/blog-post_30.html )
«Τα δύο γλυπτά δεν έγιναν την ίδια εποχή: το ένα πρέπει να χρονολογηθεί στα τελευταία χρόνια του 1ου ή στα πρώτα του 2ου μ.Χ. αιώνα (εποχή Τραϊανού), ενώ το άλλο κατασκευάστηκε τουλάχιστον μια εκατονταετία αργότερα, στις πρώτες δεκαετίες του 3ου μ.Χ. (εποχή Καρακάλλα). Ωστόσο, γύρω στα μέσα του 3ου μ.Χ. ή και αργότερα, μεταποιήθηκε η κόμμωση των πορτρέτων και απέκτησαν θύσανο βοστρύχων στην κορυφή», είπε ο κ. Χριστοδούλου στο «Εθνος».
Εκεί ακριβώς έγκειται και η μοναδικότητα των προτομών, ο σκόλλυς (τούφα) έμενε στην κορυφή της κεφαλής και όχι στο πλάι, όπως είναι πιο συνηθισμένο. Ποτέ και πουθενά αλλού στον ελλαδικό χώρο δεν βρέθηκαν αγάλματα με σκόλλυ στην κορυφή, παρά μόνο αυτά τα δύο στο Δίον.
Η διεθνής βιβλιογραφία αναφέρει δύο ακόμη, ένα από ανασκαφή έπαυλης στο Σιραγκάν της Γαλλίας και ένα άλλο που βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή και δεν γνωρίζουμε περισσότερα στοιχεία.
Σύμφωνα με τον κ. Χριστοδούλου, «ο σκόλλυς, όπως μας πληροφορούν οι αρχαίες πηγές, έμενε στο κεφάλι και μεγάλωνε ως ένδειξη ευσεβείας για κάποια θεότητα».
Το ενδιαφέρον στα δύο πορτρέτα του Δίου είναι ότι η κόμμωση αυτή δεν ήταν η αρχική. Και τα δύο γλυπτά τροποποιήθηκαν γύρω στα μέσα του 3ου αιώνα μ.Χ. ή αργότερα, για να αποκτήσουν το ιδιότυπο αυτό στοιχείο.
«Η επανάχρηση γλυπτών, ιδίως την εποχή αυτή που βρίσκεται στο κατώφλι της όψιμης αρχαιότητας, δεν ήταν ασυνήθιστη. Είναι όμως ενδιαφέρον ότι ο γλύπτης ή οι γλύπτες που ξαναδούλεψαν τα γλυπτά άφησαν απείραχτα τα χαρακτηριστικά του προσώπου. Τα ερωτήματα που τίθενται είναι πολλαπλά και δεν μπορούν όλα να απαντηθούν με ασφάλεια: Είναι δυνατόν να ταυτίσουμε τη θεότητα στην οποία ήταν αφιερωμένος ο σκόλλυς; Πώς και γιατί ξαναχρησιμοποιήθηκαν τα γλυπτά;», ανέφερε ο αρχαιολόγος.
Οι δύο προτομές αγοριών βρέθηκαν από τον Δ. Παντερμαλή, στον χώρο της αγοράς, του πολιτικού κέντρου του Δίου, σε μια ιδιωτική οικία που ονομάστηκε συμβατικά «Σπίτι της Λήδας», από την παράσταση ενός άλλου γλυπτού που βρέθηκε εκεί και απεικονίζει τη μυθική συνεύρεση της Λήδας, βασίλισσας της Σπάρτης, με τον Δία μεταμορφωμένο σε κύκνο.
Το πιο πιθανό είναι τα δύο παιδιά να ήταν αφιερωμένα στη θεά Ισιδα, την Αιγύπτια θεά που από την ελληνιστική περίοδο καταλαμβάνει διαρκώς σημαντικότερη θέση στο αρχαίο πάνθεον, ιδίως χάρη στον μητρικό και παρηγορητικό της χαρακτήρα και στην υπόσχεση διαρκούς προστασίας ακόμη και μετά τον θάνατο. Ίσως μάλιστα το τελευταίο αυτό στοιχείο να εξηγεί τον ρόλο των γλυπτών, που θα πρέπει να απεικόνιζαν δύο νεκρά παιδιά μιας οικογένειας αφιερωμένα στη θεά, ώστε αυτή να συνεχίσει να τα προστατεύει.
Το ένα από τα δύο γλυπτά, το ωραιότερο σύμφωνα με τους ανασκαφείς, εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Δίου, ενώ το άλλο -που δεν είναι τόσο όμορφο- φυλάσσεται στις αποθήκες του.
Διεθνές Αρχαιολογικό Συνέδριο
Γλυπτική και κοινωνία στη Ρωμαϊκή Ελλάδα
: Καλλιτεχνικά προϊόντα, κοινωνικές προβολές
Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ρέθυμνο, 26-28 Σεπτεμβρίου 2014
09:30-10:00 Ralf Krumeich: Zwei Denkmäler für Pisonen auf der Akropolis von Athen. Ehrungen römischer Amtsträger im griechischen Modus (abstract_de)
10:00-10.30 Florian Klauser: Stützfiguren in Eleusis, Athen und Latium vom 1. Jh. v. Chr.-2. Jh. n. Chr.– Ikonologie und Kontext (abstract_de)
10:30-11:00 Olga Palagia: The Elgin throne and the Tyrannicides (abstract_en)
11:00-11:30 Διάλειμμα
Προεδρία: H.-R. Goette – Στ. Κατάκης
11:30-12:00 Ισμήνη Τριάντη: Τα λατρευτικά αγάλματα του Απόλλωνα στο Άκτιο (abstract_el, abstract_en)
12:00-12:30 Θεοδοσία Στεφανίδου-Τιβερίου: Κομιστής προσφοράς στο ιερό των αιγυπτίων θεών της Θεσσαλονίκης και η μακεδονική του ταυτότητα (abstract_el, abstract_en)
12:30-13:00 Κατερίνα Τζαναβάρη: Μια στεφανηφόρος ανδρική κεφαλή από τη Βέροια (abstract_el, abstract_en)
16:30-17:00 Περικλής Χριστοδούλου: Δύο προτομές αγοριών με σκόλλυν από το Δίον (abstract_el, abstract_en)
17:00-17:30 Δημήτρης Δαμάσκος: Η πλαστική της αρχαίας Ορεστίδας τα ρωμαϊκά χρόνια (abstract_el, abstract_en)
17:30-18:00 Thoralf Schröder: Bemerkungen zur statuarischen Präsenz des Kaiserhauses im römischen Griechenland (abstract_de)
18:00-18:30 Διάλειμμα
Προεδρία: M. Sturgeon – Ι. Τριάντη
18:30-19:00 Ειρήνη Χιώτη: Τα ελληνικά ανδρικά ιδιωτικά πορτρέτα της εποχής των Αντωνίνων: αναζητώντας τα πρότυπα (abstract_el, abstract_en)
19:00-19:30 Ναταλία Καζακίδη: Η κεφαλή αρ. ευρ. 328 στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και η στεφάνωση ανδριάντων (abstract_el, abstract_en)
19:30-20:00 Aileen Ajootian: Imagines Civitatum at Ancient Corinth: Cities of Roman Achaia (abstract_en)
Ημέρα 2η:
ΣΑΒΒΑΤΟ, 27.09.2014
Πρωινή συνεδρίαση
Προεδρία : A. Ajootian – Ι. Λεβέντη
09:30-10:00 Valentina Di Napoli: Figured reliefs on public buildings: memory and civic identity in Roman Greece (abstract_en)
10:00-10:30 Georgia Aristodemou: Fountain Sculptures and Personal Propaganda in Roman Greece (abstract_en)
10:30-11:00 Ματένια Γκεϊβανίδου: Ανδριάντες ιδιωτών στα θέατρα των πόλεων του ανατολικού τμήματος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας κατά τον 2ο αι. μ.Χ. (abstract_el, abstract_en)
11:00-11:30 Διάλειμμα
Προεδρία : M. Bonanno Aravantinos – Χ. Σοφιανού
11:30-12:00 Ευανθία Σάλιακα: Νέα στοιχεία για την πλαστική αυτοκρατορικών χρόνων από την Ιεράπετρα (abstract_el, abstract_en)
12:00-12:30 Παυλίνα Καραναστάση: Γυναικεία εικονιστικά αγάλματα στην ρωμαϊκή Κρήτη. Εικονογραφία και κοινωνικές προβολές (abstract_el, abstract_en)
12:30-13:00 Elisa Chiara Portale, Antonino di Vita†: Statue ritratto “ideali” a Gortina (abstract_it)
13:00-13:30 Katja Sporn: "The Cretan Venus" - Σκέψεις γύρω από τον πλαστικό διάκοσμο ρωμαϊκών κατοικιών στην Κρήτη (abstract_el, abstract_en)
13:30-16:30 Μεσημεριανό διάλειμμα
Απογευματινή συνεδρίαση
Προεδρία: C. Maderna – Δ. Μποσνάκης
16:30-17:00 Arne Reinhardt: Handwerker oder Auftraggeber? Zur motivischen Varianz der Piräus- Reliefs und ihrer Erklärung (abstract_de)
17:00-17:30 Guntram Koch: Ein „attischer“ Sarkophag in Beit ed-Dine (Libanon) (abstract_de)
17:30-18:00 Jutta Stroszeck: Porträts der römischen Kaiserzeit vom Kerameikos (abstract_de)
19:00-19:30 Στυλιανός Κατάκης: Ημίεργα μεν, όχι όμως και ημιτελή γλυπτά κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους (abstract_el, abstract_en)
19:30-20:00 Άννα Βασιλική Καραπαναγιώτου: Πτυχές της γυναικείας παρουσίας στα αττικά επιτύμβια ανάγλυφα των αυτοκρατορικών χρόνων (abstract_el, abstract_en)
Ημέρα 3η:
ΚΥΡΙΑΚΗ, 28.09.2014
Πρωινή συνεδρίαση
Προεδρία: Α.-Β. Καραπαναγιώτου – J. Stroszeck
09:30-10:00 Ιφιγένεια Λεβέντη: Oι θεσσαλικές στήλες με ανάγλυφες προτομές στην περίοδο της Ρωμαιοκρατίας. Τα εικονογραφικά πρότυπα και η εξέλιξή τους (abstract_el,abstract_en)
10:00-10:30 Ελένη Παπαγιάννη: Ταφικά μνημεία του Δίου. Η τοπική παραγωγή (abstract_el, abstract_en)
10:30-11:00 Δήμητρα Τερζοπούλου: Ταφικά ανάγλυφα με προτομές από τη Θεσσαλονίκη (abstract_el, abstract_en)
11:00-11:30 Χρυσούλα Ιωακειμίδου: Ταφικά ανάγλυφα με πορτρέτα των αυτοκρατορικών χρόνων από την περιοχή του Μελενικιτσίου Σερρών (abstract_el, abstract_en)
11:30-12:00 Διάλειμμα
Προεδρία: Εμ. Βουτυράς – G. Koch
12:00-12:30 Guillaume Biard: Το κολοσσιαίο θωρακοφόρο άγαλμα της «αψίδας του Καρακάλλα» στη Θάσο: τεχνικές και στυλιστικές παρατηρήσεις (abstract_el, abstract_fr)
12:30-13:00 Margherita Bonanno: Late Antique portraits from Lesbos. Some thoughts on the portraiture of Late Antiquity in Greece (abstract_en)
13:00-13:30 Caterina Maderna: Griechischer ‘Stil’ im römischen Griechenland – Ein kritischer Beitrag zum Begriff der sog. ‘Romanisation’ (abstract_de)
Για την έκδοση των πρακτικών έχει επιλεγεί το σύστημα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (http://www.dainst.org/en/publication-guidelines?ft=all με το σύστημα συγγραφέας-έτος, Author-year system, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα.
